Kurs psychogastroenterologii

Organizator

Centrum CBT EDU, Warszawa, ul. Wołodyjowskiego 74

Nadzór merytoryczny

• Prof. dr hab. n. med. Wojciech Marlicz
• Prof. dr hab. n. med. Tomasz Wolańczyk
• Prof. dr hab. n. med. n. zdr. Anita Bryńska

Kurs jest szkoleniem rekomendowanym i zorganizowanym we współpracy z Polskim Towarzystwem Gastroenterologii, kończącym się przyznaniem certyfikatu, potwierdzającego umiejętności w zakresie psychogastroenterologii.

Celem szkolenia jest przygotowanie specjalistów do prowadzenia wieloaspektowej oceny i leczenia pacjentów (dorosłych, młodzieży, dzieci) z objawami ze spektrum zaburzeń osi mózgowo-jelitowej, z uwzględnieniem wzajemnych zależności między psychiką i funkcjonowaniem układu pokarmowego. Program kursu integruje najnowszą wiedzę z zakresu gastroenterologii, psychologii i psychiatrii z praktyką kliniczną, umożliwiając lepsze rozumienie i skuteczniejsze leczenie pacjentów z zaburzeniami i chorobami przewodu pokarmowego, w szczególności w zakresie interwencji o charakterze psychologiczno-psychoterapeutycznym.

Wymagania rekrutacyjne

Wykształcenie wyższe z zakresu medycyny, lub wyższe magisterskie z zakresu psychologii, pielęgniarstwa, dietetyki, fizjoterapii, lub posiadanie certyfikatu psychoterapeuty w przypadku osób z wykształceniem wyższym z zakresu pedagogiki lub resocjalizacji lub innym. Rekrutacja odbywa się na podstawie wypełnionego formularza zgłoszenia oraz przesłanych dokumentów poświadczających posiadanie odpowiedniego wykształcenia (dyplom lekarza, dyplom magistra, certyfikat psychoterapeuty). Opłata rekrutacyjna: 300 zł – opłata bezzwrotna, wymagana przy składaniu zgłoszenia

Czas trwania szkolenia

Szkolenie obejmuje 180 h (dydaktycznych), w tym:

• e-learning (40 h) (materiały zamieszczone na platformie edukacyjnej cbt.edu.pl ; wykłady, analizy przypadków, studiowanie piśmiennictwa)
• 6 weekendowych zjazdów stacjonarnych (sobota-niedziela) po 20 h każdy (łącznie 120 h)
• 20 h zaliczenie końcowe (praca własna przeznaczona na przygotowanie do egzaminu testowego oraz opisów konceptualizacji przypadków, spotkanie kończące kurs, wręczenie certyfikatów, dyskusja i wymiana doświadczeń między uczestnikami kursu, podsumowanie)

Forma organizacji zajęć

• e-learning (wykłady, analizy przypadków, studiowanie piśmiennictwa)
• Stacjonarne zajęcia praktyczne (warsztaty, ćwiczenie umiejętności praktycznych)
• Stacjonarne spotkanie kończące kurs

Program szkolenia

Program szkolenia obejmuje podstawowe zagadnienia teoretyczne z zakresu gastroenterologii, psychologii i psychiatrii.  Zajęcia poświęcone aspektom psychologicznym i psychoterapeutycznym w pracy z pacjentami z zaburzeniami i chorobami przewodu pokarmowego, czerpią głównie z nurtu poznawczo-behawioralnego (druga oraz trzecia ‘fala’ CBT – elementy terapii opartej na akceptacji i zaangażowaniu; Acceptance and Commitment Therapy, ACT) oraz uwzględniają wytyczne do pracy z pacjentami z przewlekłymi schorzeniami somatycznymi.  Nauczane metody oceny problemu, mają na celu przygotowanie przyszłego specjalisty do opracowanie sformułowania przypadku (konceptualizacji) opartego na modelu biopsychospołecznym, z uwzględnieniem roli czynników predysponujących, wywołujących, podtrzymujących i ochronnych, w szczególności znaczenia takich zmiennych jak: (1) występowanie zaburzeń psychicznych i innych schorzeń somatycznych (w tym również w rodzinie); (2) trudne i traumatyczne doświadczenia (przemoc, molestowanie, zaniedbanie, trudności relacyjne, traumatyczne wydarzenia); (3) aktualne stresory psychospołeczne; (4) używanie i nadużywanie substancji psychoaktywnych; (4) wgląd w bieżący problem, chęć jego identyfikacji i pracy nad nim, wykorzystywane przez pacjenta strategie radzenia sobie w sytuacjach trudnych, regulowania emocji, radzenia sobie ze stresem; (5) zasoby i słabe strony indywidualne, rodziny i otoczenia społecznego.

Nauczane techniki terapeutyczne mają na celu przygotowanie do podjęcia pracy z pacjentami w zakresie:

1. zwiększenia wiedzy na temat wpływu stresu na funkcjonowanie i schorzenia przewodu pokarmowego, związków przewlekłych chorób somatycznych i zespołów depresyjnych oraz zespołów lękowych, metod postępowania (psychoedukacja)
2. wzmacniania motywacji do podejmowania zachowań prozdrowotnych oraz wysiłku zmiany stylu życia, adekwatnie do aktualnego stanu zdrowia (dialog motywacyjny)
3. wiedzy na temat wpływu stanu pobudzenia emocjonalnego na funkcjonowanie i schorzenia przewodu pokarmowego, rozwijania umiejętności radzenia sobie ze stresem (edukacja emocjonalna, nauka adaptacyjnych sposobów regulowania emocji, trening mindfulness, relaksacja, wykorzystanie techniki biofeedback do modyfikacji stanu pobudzenia, trening asertywności, adaptacyjne style radzenia sobie ze stresem, strategie służące rozwiązywaniu problemów – problem solving)
4. rozpoznawania i modyfikacji dysfunkcjonalnego sposobu myślenia wzbudzającego negatywne stany emocjonalne, nasilającego objawy somatyczne  oraz utrudniającego adaptacyjne radzenie sobie z chorobą (negatywne myśli automatyczne, zniekształcenia poznawcze, restrukturyzacja poznawcza, trening reatrybucji)
5. poznawczych i behawioralnych mechanizmów wyzwalających i podtrzymujących lęk, smutek, złość, gniew oraz sposobów ich modyfikacji (identyfikacja błędnych kół, pułapki samooceny, dyskusja z MA, formułowanie myśli alternatywnych, samowzmacnianie, eksperymenty behawioralne, techniki ekspozycyjne i systematyczna desensytyzacja)
6. radzenia sobie z poznawczymi konsekwencjami przewlekłych objawów somatycznych i ograniczeń z nimi związanych (uniezależnienie samooceny od doświadczenia przewlekłej choroby somatycznej, wzmacnianie mocnych stron i zasobów, pozytywny dialog wewnętrznego, samowzmacnianie)
7. zwiększenia psychologicznej elastyczności (ocena powiazań bodźców werbalnych, akceptacja i defuzja poznawcza, ustalenie wartości i podejmowanie działań z nimi zgodnych, promowanie aktywności przynoszących poczucie sensu i spełnienia).
8. rozwijania prawidłowych postaw osób z otoczenia pacjenta w zakresie udzielanego wsparcia, modyfikacji wymagań, nieprawidłowego reagowania na objawy somatyczne (analiza wzmocnień, funkcji objawów, m.in. w systemie rodzinnym, zarządzanie warunkowaniem).

Warunki ukończenia szkolenia i uzyskania certyfikatu

1. Realizacja wymaganej liczby godzin szkolenia*.
   *Istnieje możliwość zaliczenia części wymaganych godzin szkoleniowych na podstawie uznania dorobku zawodowego lub naukowego osoby szkolącej się (np. osoby będące lekarzami specjalistami w dziedzinie gastroenterologii, chorób wewnętrznych, pediatrii, medycyny rodzinnej, lub osoby posiadające specjalizację w dziedzinie psychoterapii dzieci i młodzieży, lub certyfikat psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego, lub będące w procesie certyfikacji, lub w procesie szkolenia, przy czym co najmniej ukończyły drugi rok szkolenia psychoterapeutycznego). W powyższych przypadkach decyzja o zwolnieniu z określonych modułów szkolenia podejmowana jest indywidualnie, po zapoznaniu się z przedstawioną przez kandydata dokumentacją.
2. Zaliczenie testu weryfikującego nabytą wiedzę teoretyczną (próg zdawalności 60%)
3. Zaliczenie części praktycznej, na podstawie:
   a) aktywnego uczestnictwa w zajęciach o charakterze warsztatowo-ćwiczeniowym
   b) przedstawienie opisu konceptualizacji przypadku/przypadków wg obowiązującego formularza
4. Uczestnik kursu otrzyma Certyfikat umiejętności z zakresu psychogastroenterologii.

Szczegółowy program kursu obejmuje następujące zagadnienia

BLOK I: Teoria i praktyka w psychogastroenterologii (40 h)

Zajęcia realizowane w formie e-learningu. Na moduł składają się szkolenia (wykłady, analizy przypadków) zamieszczone na  platformie edukacyjnej www.cbt.edu.pl.

Tematyka szkoleń obejmuje omówienie podstawowych i szczegółowych zagadnień dotyczących psychogastroenterologii, w tym (1) podstaw anatomii i fizjologii przewodu pokarmowego, (2) chorób przewodu pokarmowego (w tym najczęściej występujących zaburzeń osi mózg-jelito wg Kryteriów Rzymskich),  (3) podstaw etiopatogenezy zaburzeń pod postacią somatyczną, (4) wpływu mikrobioty jelitowej na funkcjonowanie osi mózgowo-trzewnych i występowanie zaburzeń osi mózg-jelito, (5) podstaw farmakologii w gastroenterologii i psychiatrii, (6) etycznych dylematów leczenia pacjentów i   nawiązywania relacji w aspekcie choroby przewlekłej, (7) psychologicznych aspektów przewlekłych chorób cywilizacyjnych przewodu pokarmowego oraz (8) metod oceny stanu psychicznego, w tym zasad zbierania wywiadu i tworzenia sformułowania (konceptualizacji) przypadku w modelu biopsychospołecznym (czynniki predysponujące, wywołujące, podtrzymujące i ochronne) i planowania postępowania.

Forma zaliczenia: zapoznanie się z treścią szkolenia, poprawne rozwiązanie quizu (jeśli jest dołączony do szkolenia) oraz pobranie certyfikatu, który potwierdza realizację wymaganych godzin dydaktycznych.

Do modułu zaliczane są również godziny dydaktyczne przeznczone na samodzielne studiowanie i analizę piśmiennictwa zawartego w 17 numerze czasopisma „Terapia poznawczo-behawioralna”, pt. „Psychogastroenterologia” (5 artykułów) (pełna wersja elektroniczna dostępna  na  platformie edukacyjnej www.cbt.edu.pl; wersja papierowa do nabycia w księgarni centrum CBT (https://e-ksiegarnia.cbt.pl/).

BLOK II: Metody terapeutyczne w psychogastroenterologii (120 h)

Zajęcia realizowane w formie zjazdów stacjonarnych:

1. Metody terapeutyczne w psychogastroenterologii cz 1. (20 h)

1. Psychoedukacja pacjenta (wpływu stresu na funkcjonowanie i schorzenia przewodu pokarmowego, związki przewlekłych chorób somatycznych i zespołów depresyjnych oraz zespołów lękowych, możliwe metody leczenia)
2. Dialog motywacyjny (wzmacnianie motywacji do podejmowania zachowań prozdrowotnych oraz wysiłku zmiany stylu życia, adekwatnie do aktualnego stanu zdrowia)
3. Rozpoznawanie i regulacja emocji (psychoedukacja na temat emocji i ich funkcji; nauka rozpoznawania i nazywania emocji; przekonania na temat emocji i metody ich modyfikacji; ćwiczenie umiejętności w zakresie ekspresji emocji; identyfikowanie osobistych sposobów regulowania emocji, adaptacyjne regulowanie emocji)

2. Metody terapeutyczne w psychogastroenterologii cz 2. (20 h)

1. Stres (koncepcje teoretyczne, style i strategie radzenia sobie ze stresem)
2. Relaksacja (definicja, warunki skutecznej relaksacji, podział technik relaksacyjnych)
   a. Techniki oddechowe (fizjologia reakcji stresowej i oddychania, oddech przeponowy, nauka prawidłowego oddychania
   b. Trening progresywnej relaksacji Jacobsona (technika, korzyści)
   c. Wizualizacja (metody, zasady tworzenia wizualizacji, korzyści)
   d. Trening autogenny Schultza (technika, korzyści)
3. Mindfulness (definicja i zasady, uważny oddech, body scan, pełna medytacja mindfulness )
4. Relaksacja dzieci (zasady, przykładowe techniki, bajka terapeutyczna)
5. Wykorzystanie techniki biofeedback do modyfikacji stanu pobudzenia
6. Trening asertywności, strategie służące rozwiązywaniu problemów – problem solving)

3. Metody terapeutyczne w psychogastroenterologii cz. 3. (20 h)

1. Techniki poznawcze w pracy z dorosłymi, młodzieżą i dziećmi:
   a. Poznawcze ABC (sytuacja, myśl, emocja zachowanie, rekcje fizjologiczne organizmu
   b. Myśli automatyczne – identyfikacja
   c. Błędy logicznego myślenia (zniekształcenia poznawcze) – identyfikacja, związki ze stanem emocjonalnym, wpływ umiejętności rozpoznawania na stan emocjonalny i zachowanie
2. Elementy restrukturyzacji poznawczej (dyskusja z myślami automatycznymi, formułowanie alternatywnych myśli), trening reatrybucji
3. Rozpoznawanie i modyfikacja dysfunkcjonalnego myślenia nasilającego objawy somatyczne, utrudniającego adaptacyjne radzenie sobie z chorobą

 4. Metody terapeutyczne w psychogastroenterologii cz. 4. (20 h)

1. Poznawcze i behawioralne mechanizmy wyzwalające i podtrzymujące negatywne emocje (lęk, smutek, złość, gniew) oraz sposoby ich modyfikacji:
   a. Identyfikacja błędnych kół
   b. Pułapki samooceny
   c. Dyskusja z MA, formułowanie myśli alternatywnych
   d. Eksperymenty behawioralne
   e. Techniki ekspozycyjne i systematyczna desensytyzacja
2. Radzenia sobie z poznawczymi konsekwencjami przewlekłych objawów somatycznych i ograniczeń z nimi związanych:
   a. Uniezależnienie samooceny od doświadczenia przewlekłej choroby somatycznej
   b. Wzmacnianie mocnych stron i zasobów
   c. Pozytywny dialog wewnętrznego, samowzmacnianie

 5. Metody terapeutyczne w psychogastroenterologii cz. 5. (20 h)

1. Psychologiczna elastyczność i jej zwiększanie:
   a. Ocena powiazań bodźców werbalnych
   b. Akceptacja i defuzja poznawcza
   c. Ustalenie wartości i podejmowanie działań z nimi zgodnych, promowanie aktywności przynoszących poczucie sensu i spełnienia.
2. Rozwijania prawidłowych postaw otoczenia w zakresie reagowania na objawy somatyczne:
   a. Analiza wzmocnień i funkcji objawów, w tym w systemie rodzinnym
   b. Adekwatne wsparcie i modyfikacja wymagań
   c. Zarządzanie warunkowaniem

BLOK III:  Praktyka kliniczna W psychogastroenterologii (20 h)

Forma zaliczenia bloku do wyboru przez osobę szkolącą się:

1. Warsztaty psychogastroenterologiczne (20h) – zajęcia w formule stacjonarnej (sobota-niedziela) przeznaczone na  analizę przypadków klinicznych, lub
2. Poprowadzenie przez osobę szkolącą się 20 h pracy terapeutycznej z wykorzystaniem poznanych metod z pacjentami z zaburzeniami osi mózgowo-jelitowej (należy dostarczyć potwierdzenie w postaci zaświadczenia wydanego przez osobę nadzorującą pracę terapeutyczną np. przez lekarza specjalistę lub superwizora psychoterapii)

BLOK IV: Zaliczenie końcowe (20 h)

1. Praca własna: przygotowanie do egzaminu testowego oraz opisów konceptualizacji przypadków
2. Ocena w zakresie wiedzy: sprawdzian z wiedzy teoretycznej (test jednokrotnego wyboru) do realizacji na platformie edukacyjnej cbt.edu.pl.
3. Ocena umiejętności praktycznych: na podstawie przedstawionych opisów przypadku/przypadków* wg formularza konceptualizacji umieszczonego do pobrania na platformie edukacyjnej cbt.edu.pl.
4. Dyskusja i wymiana doświadczeń między uczestnikami kursu.

* Forma do wyboru przez osobę szkolącą się: (1) przedstawienie opisu konceptualizacji jednego pacjenta i jego terapii poprowadzonej przez osobę szkoląca się z wykorzystaniem poznanych metod, lub (2)  przedstawienie opisu konceptualizacji dwóch pacjentów na podstawie danych z wywiadów umieszczonych na platformie edukacyjnej www.cbt.edu.pl.

Terminy zajęć stacjonarnych edycji 4:

• 18-19 października 2025 r.
• 29-30 listopada 2025 r.
• 13-14 grudnia 2025 r.
• 31 stycznia –  01 lutego 2026 r.
• 21-22 lutego 2026 r.
• 07-08 marca 2026 r.
• kwiecień 2026 r. – zaliczenie końcowe – termin w trakcie potwierdzania

Terminy zajęć stacjonarnych – edycja 3:

24-25 maja 2025 r., 21-22 czerwca 2025 r., 05-06 lipca 2025 r. , 13-14 września 2025 r., 04-05 października 2025 r., listopad 2025 r – zajęcia podsumowujące (w trakcie potwierdzenia); Zajęcia on-line: 3 moduły do odtworzenia