Tolerancja i poszanowanie to jedne z podstawowych wartości, na których opiera się działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych. Już w Preambule Karty Narodów Zjednoczonych pojawia się odniesienie do idei tolerancji, a Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przypomina, że wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi – zarówno pod względem godności, jak i praw. Wyposażeni w rozum i sumienie, powinni postępować wobec siebie w duchu braterstwa i wzajemnego zrozumienia. W Deklaracji Milenijnej ONZ potwierdzono, że wartości takie jak równość, wolność i tolerancja są fundamentem międzynarodowej współpracy.
Wartości te stanowią nie tylko podstawę działań ONZ, ale są także drogowskazem dla państw członkowskich w kształtowaniu polityki wewnętrznej i międzynarodowej. Tolerancja i szacunek odgrywają kluczową rolę w budowaniu pokoju, przeciwdziałaniu konfliktom oraz wspieraniu społeczeństw opartych na równości i sprawiedliwości. W dobie globalnych wyzwań, takich jak migracje, zmiany klimatyczne czy rosnące napięcia społeczne, promowanie postaw otwartości i akceptacji staje się jeszcze ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Tylko dzięki wspólnym wysiłkom opartym na wzajemnym szacunku możliwe jest stworzenie świata bardziej zjednoczonego i bezpiecznego dla wszystkich.
Deklaracja Zasad Tolerancji UNESCO
W odpowiedzi na nasilające się zjawiska nietolerancji, przemocy, rasizmu, antysemityzmu oraz wykluczania mniejszości, UNESCO przyjęło w 1995 roku Deklarację Zasad Tolerancji. Dokument ten podkreśla, jak istotne jest promowanie otwartości i szacunku w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo.
Zgodnie z artykułem 1 Deklaracji, tolerancja to przede wszystkim postawa oparta na szacunku, akceptacji i uznaniu bogactwa kulturowej różnorodności. Sprzyja jej edukacja, wolność słowa, wiary i sumienia, a także otwartość na dialog. Jest to nie tylko wartość moralna, ale także niezbędny warunek polityczny i prawny umożliwiający pokojowe współistnienie.
Co oznacza tolerancja według UNESCO?
Państwa członkowskie, które podpisały Deklarację Zasad Tolerancji, zgodziły się, że tolerancja to coś więcej niż tylko bierna akceptacja – to aktywna postawa oparta na poszanowaniu praw i własności innych ludzi, akceptacji indywidualnych różnic oraz umiejętności słuchania i prowadzenia dialogu. Tolerancja oznacza również docenianie bogactwa różnorodności kulturowej, otwartość na odmienne idee i filozofie życia, a także ciekawość świata zamiast odrzucania tego, co nieznane. Istotnym elementem tej postawy jest również świadomość, że żadna jednostka ani grupa nie ma monopolu na prawdę. Dokument podkreśla również konieczność zdecydowanej walki z wszelkimi przejawami nietolerancji i dyskryminacji oraz znaczenie budowania społeczeństw opartych na wzajemnym szacunku, zrozumieniu i akceptacji różnorodności.
Międzynarodowy Dzień Tolerancji – 16 listopada
Obchody Międzynarodowego Dnia Tolerancji mają na celu przede wszystkim pogłębienie zrozumienia przyczyn nietolerancji, zwiększenie świadomości społecznej na temat zagrożeń wynikających z braku akceptacji oraz opracowanie konkretnych działań, które mogą zostać wdrożone przez rządy, środowiska naukowe i organizacje społeczne. Jest to doskonała okazja do refleksji nad naszymi codziennymi postawami wobec osób różniących się od nas pod względem wyglądu, kultury, religii czy przekonań. Szczególną rolę w kształtowaniu postaw tolerancji odgrywa młodzież – zarówno jako adresaci inicjatyw edukacyjnych, jak i ich aktywni uczestnicy i twórcy. W obliczu rosnącej różnorodności etnicznej, kulturowej i rasowej współczesnych społeczeństw, coraz częściej dochodzi do napięć i uprzedzeń, którym należy przeciwdziałać. Dlatego tak ważne jest, aby instytucje edukacyjne, media oraz organizacje publiczne wspierały rozwój postaw opartych na szacunku, otwartości i pokojowym współistnieniu.
Wyzwania współczesnego świata
Mimo licznych deklaracji i działań podejmowanych przez społeczność międzynarodową, rzeczywistość pokazuje, że wprowadzanie idei tolerancji w życie nadal napotyka trudności. Rozwój technologii, globalizacja i intensyfikacja kontaktów międzykulturowych z jednej strony zbliżają do siebie ludzi i społeczeństwa, z drugiej – mogą prowadzić do nowych form wykluczenia, nierówności i uprzedzeń. To pokazuje, jak istotne jest nie tylko mówienie o tolerancji, ale przede wszystkim jej konsekwentne wdrażanie w codziennym życiu.
Dlatego tak ważna jest edukacja, która uczy empatii, otwartości na inność i krytycznego myślenia. Tolerancja nie może być jedynie hasłem – powinna przejawiać się w naszych decyzjach, zachowaniach i sposobie, w jaki traktujemy innych na co dzień. Każdy z nas ma wpływ na kształtowanie społeczeństwa opartego na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. W dobie rosnących napięć i podziałów, pielęgnowanie postawy tolerancji staje się nie tylko wartością, ale i koniecznością.
