Dyskalkulia to zaburzenie zdolności matematycznych, które wpływa na codzienne życie wielu osób, nie tylko na ich osiągnięcia szkolne. Zaburzenie to jest często mylone z brakiem zdolności do nauki matematyki, jednak w rzeczywistości jest to specyficzny deficyt, który dotyka różnych obszarów związanych z przetwarzaniem liczb i pojęć matematycznych. Szacuje się, że około 6 procent populacji cierpi na dyskalkulię, a wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy z istnienia tego zaburzenia.
Rodzaje dyskalkulii
Dyskalkulia nie jest jednolitym zaburzeniem – można wyróżnić kilka jej typów, z których każdy dotyczy innego obszaru zdolności matematycznych. Neurolog Ladislav Košč, który wprowadził pojęcie dyskalkulii, zidentyfikował następujące rodzaje tego zaburzenia:
- Dyskalkulia werbalna – dotyczy trudności w nazywaniu pojęć matematycznych, liczb oraz relacji pomiędzy nimi. Osoby z tym typem dyskalkulii mają problem z określaniem liczby przedmiotów oraz nazywaniem cyfr.
- Dyskalkulia leksykalna – polega na trudnościach z odczytywaniem symboli matematycznych, liczb oraz znaków operacyjnych. Osoby cierpiące na ten typ dyskalkulii mogą mieć problemy z rozpoznawaniem i interpretacją liczb oraz symboli matematycznych.
- Dyskalkulia graficzna – objawia się trudnościami w zapisywaniu liczb i symboli matematycznych. Pisanie równań, formuł i innych wyrażeń matematycznych staje się dla tych osób dużym wyzwaniem.
- Dyskalkulia wykonawcza – charakteryzuje się problemami z manipulowaniem obiektami w celach matematycznych, na przykład w przypadku używania liczydła, patyczków czy ilustracji w zadaniach matematycznych.
- Dyskalkulia pojęciowo-poznawcza – dotyczy trudności w rozumieniu abstrakcyjnych pojęć matematycznych, co przekłada się na problemy z wykonywaniem obliczeń pamięciowych i dostrzeganiem zależności między liczbami.
- Dyskalkulia operacyjna – związana z trudnościami w wykonywaniu działań matematycznych, pomimo braku problemów z pisaniem i czytaniem liczb. Osoby z tym typem dyskalkulii mogą mieć problemy z rozwiązywaniem zadań matematycznych, nawet jeśli poprawnie zapisują i odczytują liczby.
Objawy dyskalkulii
Objawy dyskalkulii można zaobserwować w dwóch głównych obszarach: w kontekście szkolnym oraz w codziennym funkcjonowaniu.
Objawy szkolne:
- Trudności z wykonywaniem podstawowych działań matematycznych, takich jak dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie.
- Problemy z dedukowaniem i analizowaniem matematycznym oraz wyciąganiem wniosków.
- Silny stres i lęk przed matematyką, który może prowadzić do ataków nerwowych.
- Trudności z odczytywaniem i zapisywaniem liczb, numerów oraz znaków matematycznych.
- Błędne przepisywanie liczb i symboli z tablicy.
- Problemy ze zrozumieniem pojęć matematycznych oraz stosowaniem terminów związanych z liczbami i miarami.
Objawy w życiu codziennym:
- trudności z zapamiętywaniem liczb, takich jak numery telefonów czy daty
- problemy z odczytywaniem godziny z zegara,
- kłopoty z posługiwaniem się pieniędzmi i finansami, w tym z obsługą karty bankomatowej,
- trudności w gotowaniu, związane z przeliczaniem miar i wag,
- problemy z prowadzeniem kalendarza oraz zarządzaniem czasem,
- zaburzenia orientacji przestrzennej i czasowej, trudności z poruszaniem się po mieście.
Rozpoznanie dyskalkulii
Diagnoza dyskalkulii powinna być przeprowadzona jak najwcześniej, aby umożliwić odpowiednią interwencję i wsparcie. W tym celu warto udać się do poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie specjaliści przeprowadzą odpowiednie testy. Diagnoza obejmuje:
- testy umiejętności szkolnych, szczególnie w zakresie czytania, pisania i liczenia.
- testy inteligencji, zarówno płynnej, jak i skrystalizowanej.
- testy zdolności specyficznych, które pozwalają określić konkretne obszary deficytów.
Ćwiczenia w terapii dyskalkulii
Terapia dyskalkulii nie polega na nadrabianiu zaległości szkolnych, ale na rozwijaniu strategii radzenia sobie z deficytami. Kluczowa jest tutaj systematyczna praca oraz zaangażowanie rodziców, nauczycieli i terapeutów. Do najpopularniejszych ćwiczeń terapeutycznych należą:
- labirynty – pomagają rozwijać zdolności przestrzenne i logiczne.
- rebusy – angażują myślenie abstrakcyjne i symboliczne.
- leniwe ósemki – ćwiczenie integracji półkul mózgowych, poprawiające koordynację ruchową i koncentrację.
- odwzorowywanie figur geometrycznych – wspomaga rozwijanie percepcji wzrokowej i zdolności do odwzorowywania.
- równoczesne pisanie obiema rękami – poprawia koordynację i synchronizację ruchów.
- budowanie grafik przestrzennych – rozwija zdolności przestrzenne i wyobraźnię.
- wyszukiwanie ukrytych liczb i symboli na ilustracjach – ćwiczenie spostrzegawczości i koncentracji.
- porządkowanie według poleceń słuchowych – wzmacnia zdolności słuchowe i pamięć operacyjną.
W terapii dyskalkulii ważne jest, aby dziecko czuło wsparcie zarówno ze strony rodziców, jak i nauczycieli oraz terapeutów. Dzięki temu może rozwijać swoje umiejętności w komfortowym i bezpiecznym środowisku, co sprzyja osiąganiu lepszych wyników zarówno w szkole, jak i w życiu codziennym.
