Dysleksja, dysgrafia, dysortografia i dyskalkulia: co warto wiedzieć?

Specyficzne trudności w uczeniu się to problem, który dotyka coraz większej liczby dzieci i młodzieży. Choć inteligencja i zaangażowanie tych osób są na wysokim poziomie, napotykają one na przeszkody w opanowaniu podstawowych umiejętności szkolnych, takich jak czytanie, pisanie czy liczenie.

Czym są specyficzne trudności w uczeniu się i jakie są ich przyczyny?

To pytanie nurtuje wielu rodziców, nauczycieli i specjalistów. Psycholożka dzieci i młodzieży, Natalia Jamińska, stara się przybliżyć to zagadnienie, wyjaśniając czym są specyficzne trudności w uczeniu się, jakie są ich rodzaje oraz jakie są najczęstsze przyczyny ich występowania. Przedstawia również informacje dotyczące diagnozy, wsparcia i terapii dla osób z takimi trudnościami.

Dlaczego warto poznać ten temat?

• Wczesne rozpoznanie: Im wcześniej rozpozna się specyficzne trudności w uczeniu się, tym skuteczniejsza może być pomoc.
• Zrozumienie potrzeb: Dzięki wiedzy o specyficznych trudnościach można lepiej zrozumieć potrzeby dziecka i dostosować do nich metody nauczania.
• Wsparcie dla dziecka: Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia mogą znacznie poprawić jakość życia dziecka i jego osiągnięcia szkolne.
• Współpraca ze szkołą: Wiedza o specyficznych trudnościach ułatwia współpracę z nauczycielami i innymi specjalistami.

Zapraszamy do lektury.

Czym są specyficzne trudności uczenia się i co do nich zaliczamy?

Specyficzne trudności w uczeniu się dotyczą dzieci, które doświadczają niepowodzenia w nauce pomimo prawidłowego poziomu inteligencji, dojrzałości w ogólnym rozwoju oraz zapewnienia im odpowiednich warunków dydaktycznych do zdobywania wiedzy i umiejętności. Pomimo względnie dobrych warunków środowiskowych dzieci ze wspomnianymi wyżej trudnościami nie mogą w przewidzianym czasie nauczyć się czytać i pisać albo liczyć. Wymienione trudności występują od początku nauki i są konsekwencją zaburzeń funkcji percepcyjno – motorycznych oraz ich integracji. Są to zaburzenia funkcji językowych, spostrzegania, motoryki, uwagi, pamięci.

Prośba o charakterystykę poszczególnych:

Pojęcie specyficzne trudności w uczeniu się ma zakres szerszy i oznacza trudności, dotyczące: czytania (dysleksja), pisania (dysortografia, dysgrafia), liczenia (dyskalkulia).

Dysleksja rozwojowa natomiast ma zakres węższy, dotyczy tylko obszaru czytania i poprawnego ortograficznego pisania. Słowo „rozwojowa” wskazuje na występowanie symptomów zaburzenia już w czasie wczesnego rozwoju dziecka.

Tym samym:

• Dysleksja – specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności czytania;

Mechanizmy wywołujące dysleksję powodują także wiele innych objawów związanych z mową i uczeniem się; problemy w czytaniu i pisaniu mogą wywołać trudności w wielu przedmiotach szkolnych – matematyce, historii, biologii, czy nawet muzyce lub wychowaniu fizycznym; konsekwencją dysleksji mogą stać się problemy emocjonalne – lęk szkolny, zaniżona samoocena, wycofanie czy depresja.

Dysleksja to problemy pojawiające się nie tylko na początku szkolnej edukacji; jest to problem całego życia, występuje w każdym wieku, dotyczy również dorosłych. Dysleksja w dorosłym życiu ogranicza możliwość wykonywania wielu zawodów wymagających szybkiego zapamiętywania i przetwarzania informacji mówionych lub pisanych.

• Dysgrafia – specyficzne trudności w osiąganiu dobrego poziomu graficznego pisma;

Dysgrafia (agrafia) jest czysto motorycznym zaburzeniem związanym z deficytem procesów tworzenia pisma ręcznego. Pismo nie jest płynne, a jego zapis jest trudny do rozszyfrowania. Dziecko bardzo męczy się samym aktem pisania i niechętnie podchodzi do związanych z tą czynnością zadań. Dysgrafia skutkuje umiejętnością pisania poniżej oczekiwań dla danego wieku. Związana jest z brakiem równowagi między jakością formowania liter (wyrównanie i odstępy między literami i wyrazami, wielkość liter, itp.), a tempem (szybkość pisania). Nieczytelny charakter pisma może mieć negatywny wpływ na wyniki w nauce i relacje psychospołeczne. Ingeruje w kontakty interpersonalne, staje się powodem do odczuwania wstydu i osłabienia poczucia własnej wartości.

• Dysortografia – specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności poprawnego pisania;

To zaburzenie wypowiedzi pisemnej, czyli jest specyficznym zaburzeniem uczenia się, pochodzenia neurobiologicznego, które wpływa na zdolność pisania. W szczególności dotyczy poprawności pisowni, organizacji, struktury i składu wypowiedzi, tekstów pisanych, słabej i krótkiej konstrukcji zdań oraz popełniania błędów ortograficznych. Dysortografia jest zaburzeniem obecnym od urodzenia. Należy podkreślić, że dziecko ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się pod postacią dysortografii jest człowiekiem inteligentnym, z co najmniej przeciętnym ilorazem inteligencji, znającym zasady ortograficzne, ale nie umiejącym zastosować ich w praktyce. Dlatego wszelkie prace pisemne wykonuje wolno i z licznymi błędami, w porównaniu ze standardami oczekiwanych umiejętności dla dzieci w jego wieku. Mimo zaangażowania i starań nie osiąga takich samych wyników, jak jego koledzy z klasy.

• Dyskalkulia– specyficzne trudności w nauce matematyki;

Dyskalkulia jest strukturalnym zaburzeniemzdolności matematycznych mających swe podłoże w zaburzeniach genetycznych i wrodzonych tych części mózgu, które są bezpośrednim podłożem anatomiczno-fizjologicznym dojrzewania zdolności matematycznych odpowiednio do wieku, bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.

Jakie są przyczyny specyficznych trudności w uczeniu się i jaka jest częstotliwość ich występowania?

Przyczyny trudności w uczeniu się wciąż pozostają przedmiotem badań. Stanowisko większości badaczy zdaje się potwierdzać, że trudności w uczeniu się mają charakter kompleksowy i w związku z tym dążenie do wydzielenia przyczyny podstawowej nie może przynieść rozstrzygnięcia. Pomimo wielu lat badań np. nad dysleksją, nadal nie posiadamy wyczerpującej wiedzy na temat jej przyczyn. Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu są uwarunkowane różnymi przyczynami. U różnych dzieci przyczyny te mogą być odmienne, a także u jednego dziecka może jednocześnie wystąpić kilka przyczyn. Trudności w uczeniu się są uwarunkowane różnorodnymi czynnikami. Mogą wynikać z przyczyn tkwiących w samym uczniu, np. z niższego poziomu inteligencji, czy po prostu z braku motywacji do nauki, z uszkodzenia narządów zmysłu i ruchu, ze schorzeń neurologicznych, zaburzeń emocjonalnych, z chorób genetycznych, uszkodzenia mózgu lub innych narządów zmysłów. Czynniki środowiskowe – np. niedobór stymulacji sensorycznej, niedostateczne wsparcie rodzinne, nieodpowiednie warunki edukacyjne, trudne warunki socjoekonomiczne.

Częstość występowania specyficznych trudności w uczeniu się szacuje się na około 30% populacji ludzi, w Polsce na 12 – 14% dzieci w wieku szkolnym.

Jak się diagnozuje specyficzne trudności w uczeniu się? Jaką ścieżkę powinni przejść rodzice z dzieckiem?

PROCEDURA BADANIA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Zgłoszenia na diagnozę w kierunku specyficznych trudności w uczeniu się dokonuje rodzic/prawny opiekun osobiście w sekretariacie Poradni lub telefonicznie.
Przed badaniem lub w trakcie procesu diagnostycznego:

• należy dostarczyć opinię o uczniu kierowanym do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej na badanie diagnostyczne w kierunku trudności w czytaniu i/lub pisaniu, właściwą do etapu edukacyjnego;
• należy dostarczyć zeszyty i prace ucznia (do wglądu), m.in. z języka polskiego, z języka obcego, matematyki, itp.;
• wskazane jest przeprowadzenie badania okulistycznego i uzyskanie zaświadczenia o stanie wzroku ucznia;
• wskazane jest przeprowadzenie badania słuchu i uzyskanie zaświadczenia o stanie słuchu ucznia.

Pierwsza diagnoza mająca na celu rozpoznanie u ucznia ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się powinna być przeprowadzona w klasach I – III (I etap edukacyjny).

Diagnoza specyficznych trudności w uczeniu się wymaga przeprowadzenia badania psychologicznego, pedagogicznego i w miarę potrzeb logopedycznego, które mogą obejmować kilka wizyt.

Przebieg badania: analiza dokumentów dziecka, wywiad z rodzicami, ewentualnie kwestionariusz dla rodziców/opiekunów „Ryzyko dysleksji”, rozmowa z uczniem, diagnoza psychologiczna, diagnoza pedagogiczna, diagnoza logopedyczna – w razie potrzeby, omówienie wyników badań oraz zaleceń postdiagnostycznych przez specjalistów diagnozujących ucznia oraz porady dla rodziców/opiekunów dotyczące ustalenia form pomocy dziecku.

Poradnia może wymagać od rodzica zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia, zawierającego informacje niezbędne do wydania opinii np. informacji od neurologa o wykluczeniu organicznego podłoża trudności szkolnych.

W procesie diagnostycznym istotna jest informacja o pracy dziecka nad trudnościami w czytaniu i/lub pisaniu.

Uczeń, który przed wizytą w Poradni pracował samodzielnie lub pod opieką rodziców bądź pedagoga w szkole ma obowiązek przedłożyć w poradni zeszyt ćwiczeń.

Uczeń, który nie pracował nad trudnościami w czytaniu i/lub pisaniu oraz nie otrzymywał do tej pory żadnej pomocy w tym kierunku zobowiązany jest podjąć pracę wyrównawczą i terapeutyczną w formie:

• samodzielnej pracy w domu poprzez wykonywanie partii ćwiczeń zadawanych przez pedagoga;
• dodatkowych zajęć w szkole lub zajęć zorganizowanych na terenie Poradni.

Po okresie udokumentowanej pracy ucznia nad trudnościami w czytaniu i/lub pisaniu, poradnia stawia diagnozę i wydaje opinię.

Na podstawie wyników diagnozy Poradnia może stwierdzić specyficzne trudności w uczeniu się lub też inne przyczyny zgłoszonych trudności.

Podczas trwania badań i pracy wyrównawczej rodzic na swój wniosek może uzyskać informację do szkoły o podjętych wobec dziecka działaniach diagnostycznych lub wyrównawczych.

W szczególnych przypadkach opinia może być wydana po ukończeniu szkoły podstawowej. Dotyczy to uczniów, u których z przyczyn losowych, niemożliwe było wydanie opinii w terminie ustawowym lub w przypadku których zachodzą inne uzasadnione, niezależne od ucznia okoliczności, uniemożliwiające wydanie takiej opinii.

W takiej sytuacji opinia o specyficznych trudnościach w uczeniu się może być wydana uczniowi szkoły średniej w następującym trybie:

Nauczyciel bądź specjalista pracujący z uczniem w szkole, po uzyskaniu zgody rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia składa do dyrektora szkoły wniosek wraz z uzasadnieniem.

Dyrektor szkoły zasięga w tej sprawie opinii rady pedagogicznej.

Dyrektor szkoły przekazuje wniosek wraz z uzasadnieniem oraz opinią rady pedagogicznej do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej oraz informuje o tym fakcie rodziców (prawnych opiekunów) lub pełnoletniego ucznia.

Rodzice z uczniem lub pełnoletni uczeń zgłaszają się do poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w celu przeprowadzenia postępowania diagnostycznego i wydania opinii.

Poradnia wyznacza terminy badania psychologicznego, pedagogicznego, w razie potrzeb logopedycznego, informując o tym rodziców/prawnych opiekunów albo pełnoletniego ucznia oraz szkołę.

Przebieg postępowania diagnostycznego jest taki sam, jak w przypadku ucznia szkoły podstawowej.

Czy jest jakaś granica wiekowa, do której można zdiagnozować którąś ze specyficznych trudności w uczeniu się?

Opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się powinna zostać wystawiona nie wcześniej niż po ukończeniu klasy trzeciej i nie później niż do końca nauki w szkole podstawowej. Bywają odstępstwa od tej reguły (opisane powyżej).

Jakie działania należy podjąć, gdy dziecko już otrzyma diagnozę?

Dzieci ze stwierdzonymi specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dysleksją rozwojową) wymagają dostosowania wymagań edukacyjnych do ich indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych. Dotyczy to nie tylko nauki języka polskiego, ale również innych przedmiotów szkolnych.

Nauczyciele powinni dobrze znać specyfikę problemu dysleksji, dysortografii i dysgrafii, ponieważ umożliwi im to rozumienie problemów dziecka i sprzeczności, np. między dobrymi możliwościami intelektualnymi, a słabą umiejętnością płynnego czytania, dobrą znajomością faktów historycznych, a trudnościami z ich chronologicznym uporządkowaniem, wiedzą z zakresu geografii, a niemożnością zorientowania się na mapie, wielokrotnego przepisywania tego samego tekstu w ramach poprawy pracy klasowej, a popełniania podczas przepisywania coraz to nowych błędów, czytania wielu książek, a popełniania błędów ortograficznych w często powtarzających się wyrazach, ładnego przepisywania kilkunastu linijek, a bazgrania w dalszej części kartki zeszytu, dobrego słuchu muzycznego, a niemożnością nauczenia się czytania nut, itp.

Poniżej przedstawiam ogólne wskazówki pozwalające na konstruktywną współpracę nauczyciela z uczniem i jego rodzicami oraz współpracę między nauczycielami różnych przedmiotów.

Unikanie głośnego odpytywania z czytania przy całej klasie; wskazówka ta dotyczy przede wszystkim dzieci młodszych. Jeśli nauczycielowi dla oceny umiejętności ucznia niezbędne jest głośne czytanie, należy przeprowadzić je na przerwie, po zakończeniu lekcji.

Ograniczanie czytania obszernych lektur do rozdziałów istotnych ze względu na omawianą tematykę, akceptowanie korzystania z nagrań fonicznych, w wyjątkowych przypadkach z ekranizacji jako uzupełnienia samodzielnie przeczytanych rozdziałów.

Kontrolowanie stopnia zrozumienia samodzielnie przeczytanych przez ucznia poleceń, szczególnie podczas sprawdzianów (wolne tempo czytania, słabe rozumienie jednorazowo przeczytanego tekstu może uniemożliwić wykazanie się wiedzą z danego materiału).

Ze względu na wolne tempo czytania lub/i pisania zmniejszenie liczby zadań (poleceń) do wykonania w przewidzianym dla całej klasy czasie lub wydłużenie czasu pracy dziecka. Formy te należy stosować zamiennie – uczeń pozostawiony w klasie dłużej niż rówieśnicy, narażony na komentarze z ich strony, sam zacznie rezygnować z dodatkowego czasu.

Ograniczanie tekstu do czytania i pisania na lekcji do niezbędnych notatek,, których nie ma w podręczniku; jeśli to możliwe należy dać dziecku gotową notatkę do wklejenia. Zalecenie to jest szczególnie istotne w przypadku dzieci małych lub starszych, u których stwierdzono dysgrafię.

Pisemne sprawdziany powinny ograniczać się do sprawdzanych wiadomości, wskazane jest, zatem stosowanie testów wyboru, zdań niedokończonych, tekstów z lukami – pozwoli to uczniowi skoncentrować się na kontrolowanej tematyce, a nie na poprawności pisania.

Wskazane jest preferowanie wypowiedzi ustnych. Sprawdzanie wiadomości powinno odbywać się często i dotyczyć krótszych partii materiału. Pytania kierowane do ucznia powinny być precyzyjne.

W przedmiotach ścisłych, podczas wykonywania ścisłych operacji wymagających wielokrotnych przekształceń, należy umożliwić dziecku ustne skomentowanie wykonywanych działań. W ocenie pracy ucznia wskazane jest uwzględnienie poprawności toku rozumowania, a nie tylko prawidłowości wyniku końcowego. W przypadku prac pisemnych z przedmiotów ścisłych i im pokrewnych, nauczyciel powinien zwrócić uwagę na graficzne rozplanowanie sprawdzianów – pod treścią zadania powinno być wolne miejsce na rozwiązanie. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych pomyłek przy przepisywaniu zadań na inną stronę, np. gubienia, mylenia znaków, cyfr, symboli, tak charakterystycznych dla dzieci z dysleksją. Materiał programowy wymagający znajomości wielu wzorów, symboli, przekształceń można podzielić na mniejsze partie. Tam, gdzie jest taka możliwość, należy pozwolić na korzystanie z gotowych wzorów, tablic, itp.

Należy unikać wyrywania do odpowiedzi. Jeśli to możliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na początku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. W ten sposób umożliwiamy dziecku przypomnienie wiadomości, skoncentrowaniu się, a także opanowanie zapięcia emocjonalnego często blokującego wypowiedź. 

Dobrze jest posadzić dziecko blisko nauczyciela, dzięki temu zwiększy się jego koncentracja uwagi, ograniczeniu ulegnie ilość bodźców rozpraszających, wzrośnie bezpośrednia kontrola nauczyciela, bliskość tablicy pozwoli zmniejszyć liczbę  błędów przy przepisywaniu.

Należy złagodzić kryteria wymagań z języków obcych. Uczeń mający problemy z opanowaniem ojczystego języka prawie zawsze ma trudności z mówieniem, rozumieniem, czytaniem i pisaniem w języku obcym.

Podczas oceny prac pisemnych nie należy uwzględniać poprawności ortograficznej lub oceniać ją opisowo. Należałoby pozwolić uczniom na korzystanie ze słowników ortograficznych podczas pisania wypracowań, prac klasowych. Postępy w zakresie ortografii warto sprawdzać za pomocą dyktand z komentarzem, okienkiem ortograficznym, pisania z pamięci. Zakres sprawdzianu powinien obejmować jeden rodzaj trudności ortograficznych – umożliwi to skoncentrowanie się na zagadnieniu, tym samym zmniejszając liczbę błędów i dając poczucie sukcesu.

W przypadku ucznia z dysgrafią wskazane jest akceptowanie pisma drukowanego, pisma na maszynie, komputerze, zwłaszcza prac obszernych (wypracowań, referatów). Nie należy również oceniać estetyki pisma, np. w zeszytach. Jeśli pismo dziecka jest trudne do odczytania, można zamienić pracę pisemną na wypowiedź ustną.

Czy możliwe jest „wyleczenie” poszczególnych trudności poprzez odpowiednie zaopiekowanie psychologiczno-pedagogiczne?

Trudności w uczeniu się nie są leczone, ale wczesna interwencja może złagodzić ich skutki. Osoby z trudnościami w uczeniu się mogą opracować sposoby radzenia sobie ze swoimi niepełnosprawnościami.

Objawy dysleksji nie ustępują wraz z wiekiem, towarzyszą człowiekowi przez całe życie, dlatego osoba z dysleksją potrzebuje wsparcia terapeutycznego i specjalistycznych działań edukacyjnych, aby zminimalizować jej skutki w codziennym życiu. Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mają odmienne potrzeby edukacyjne niż rówieśnicy.

Opieka specjalistów z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej może pomóc dziecku w zdobywaniu umiejętności, wykorzystując jego mocne strony i znajdując sposoby na nadrabianie słabych stron.

Jaka jest rola nauczycieli, a jaka rodziców?

Szkoła, nauczyciel: sprawę pomocy dziecku mającemu trudności w nauce regulują:

1. Zarządzenia Nr 15 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 1993 roku w sprawie zasad udzielania uczniom pomocy psychologicznej i pedagogicznej (Dz.U. nr 6 z 1993 r.);
2. Rozporządzenie ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. nr 13 z 2001 r.);

Na podstawie tych zarządzeń dziecku powinna być udzielana pomoc już w przedszkolach, klasach zerowych i starszych oraz we wszystkich typach szkół. Najczęściej nauczyciele realizują zalecenia sporządzone przez specjalistów diagnozujących dziecko w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierp­nia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno­-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach obliguje szkołę do udzielania uczniom specjalistycznej pomocy dostosowanej do ich potrzeb i możliwości, co jest gwarantem:
• wczesnego zdiagnozowania dziecka,
• korzyści dla dziecka wynikającej z wczesnej interwencji specjalistycznej (metody i program nauczania dostosowane do potrzeb i stylu uczenia się dziecka),
• dostosowania wymagań szkolnych i sposobu oceniania ucznia do jego możliwości,
• zwolnienia z nauki drugiego języka obcego w przy­padku dziecka z diagnozą głębokiej dysleksji,
• równego startu, równych szans na egzaminach.

Zadaniem rodziców jest wspieranie dziecka we wszystkich jego poczynaniach, motywowanie go do podejmowania działań, zadbanie, by dziecku udzielona została pomoc, do jakiej zobowiązana została szkoła na podstawie przytoczonych przepisów prawnych, zapewnienie dziecku zajęć z gimnastyki mózgu (gdyż jest to jedyna znana metoda pracy z dzieckiem dyslektycznym, która daję dziecku szansę pokonania dysleksji). Dbałość, by dziecko wywiązywało się z powierzonych mu zadań. Zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa.

Rodzic ma „tę” moc

Zgodnie z zasadą, że „przykład idzie z góry” – rodzice powinni przekazać dziecku właściwe wzorce i niech będzie to radośnie spędzony czas dla całej rodziny. Takim pomysłem może być basen, wspólne czytanie książki czy wycieczka, które staną się bazą do budowania zaufania, akceptacji, wyregulowania emocji i okazją do odprężenia.

Rodzicu!

1. Rozwijaj wrodzone talenty dziecka, by podnieść jego samoocenę.
2. Zaplanuj dziecku czas na odpoczynek po szkole, ponieważ może być przemęczone nadmiarem bodźców, zmęczone fizycznie.
3. Zorganizuj dziecku stałą, fachową opiekę w warunkach domowych, aby bez zbędnego stresu mogło porządkować wiedzę. Wsparcie musi być systematyczne, prowadzone w atmosferze akceptacji.
4. Wspomagaj rozwój dziecka tak, jak potrafisz! Koloruj, maluj, wycinaj, czytaj książki, układaj puzzle, klocki, a także śpiewaj piosenki, klaszcz i tańcz z nim.
5. Włączaj dziecko w pomaganie przy pracach domowych – to uczy odpowiedzialności i szacunku do wykonywanej pracy. Z całą pewnością jednak doskonali koordynację wzrokowo-­ruchową i uczy nowych umiejętności.
6. Baw się z dzieckiem – nie ma lepszej nauki niż poprzez kreatywną zabawę.
7. Przygotuj dziecku kącik do nauki – niech będzie uporządkowany, odpowiednio zaaranżowany, by zachęcał do pracy i nie był miejscem rozpraszania.
8. Pozostawaj w ścisłej współpracy ze szkołą, monitoruj wyniki nauczania dziecka
   i nagradzaj starania.
9. W przypadku pytań skontaktuj się z poradnią psychologiczno-­pedagogiczną w swoim miejscu zamieszkania i poproś o fachową pomoc.

Czy skala specyficznych trudności w uczeniu się rośnie? Jeśli tak, to z czego to wynika?

Z badań nad rozwojem specyficznych trudności w uczeniu się wynika, że objawy tych zaburzeń w Polsce występują u około 30% populacji. Międzynarodowe statystyki mówią o 2–15% osób. Liczba osób z orzeczeniem dysleksji, czyli specyficznych problemów w nabywaniu umiejętności czytania i pisania sys­tematycznie wzrasta. Odsetek uczniów z dysleksją na sprawdzianie kończącym szkołę podstawową w województwie mazowieckim w latach 2010–2015, wg danych Okręgowej Komisji Egza­minacyjnej, wyniósł 12,7 uczniów; a w 2015 roku wzrósł do 16,71. Badania dowiodły, że dysleksja rozwojowa już wtedy występowała u 15% populacji, z czego lżejsze przypadki stanowiły ok. 10%, poważniejsze 42%. Wyższy odsetek dzieci z tym zaburzeniem obejmował aglomeracje wiejskie.

Z czego to wynika?

Z roku na rok przybywa w szkołach dzieci z dysleksją rozwojową. Eksperci nie mają wątpliwości: będzie jeszcze gorzej!

Marta Badowska z Polskiego Towarzystwa Dysleksji zauważa, że zmienia się podejście rodziców do dziecka. Kiedyś słabe oceny i kłopoty w szkole były powodem do wstydu. Rodzic tak długo siedział z dzieckiem nad książką i zeszytem ćwiczeń, aż uzyskiwało ono płynność czytania i zrozumienie tekstu. Dziś nadmiar obowiązków rodziców jak również przeciążanie dzieci wszelkimi zadaniami dodatkowymi nie wpływa na zmniejszenie objawów specyficznych trudności w uczeniu się.

Dodatkowo powszechne media społecznościowe, nadmiarowe korzystanie z elektroniki już od wczesnych lat, zbyt mała ilość czasu na rozmowę z drugim człowiekiem skutkuje wzrostem dysleksji rozwojowej.

Liczby są okrutne. Spośród ponad 336 tys. uczniów przystępujących do egzaminu szóstoklasisty aż 47 tys. miało dysleksję rozwojową. Co roku przybywa nam 3,9 tys. nowych dyslektyków w jednym tylko roczniku!

Do roku 2025, a więc już za 8 lat, jedna czwarta populacji uczniowskiej prawdopodobnie będzie miała dysleksję. To oznacza, że co czwarty młody Polak nie będzie rozumiał tekstu!

W tej sytuacji możemy zadać dwa pytania: jak pomóc dzieciom z dysleksją? I jak zapobiec dysleksji rozwojowej?

Stawianiem diagnoz i tworzeniem narzędzi do oceny zaburzeń rozwojowych zajmuje się coraz większa grupa naukowców i badaczy. Jednak sama wiedza czy diagnoza nie rozwiązuje problemu.

Rodzice mogą, a raczej powinni poświęcić swój czas, aby zredukować dystans względem dzieci poprawnie rozwiniętych. Wymaga to bardzo dużo pracy.

Jak temu zapobiegać?

Po pierwsze, w okresie największej plastyczności mózgu, we wczesnym dzieciństwie, w okresie od urodzenia do 6 lat, możemy stymulować rozwój mózgu dziecka, aby zmienić organizację neurologiczną mózgu i usprawnić procesy psychiczne.

Działania rodziców powinny zmierzać w kilku kierunkach:

• Poprawny rozwój ruchowy i manualny jest dobrym fundamentem pod rozwój intelektualny. W zakresie rozwoju intelektualnego możemy trenować myślenie operacyjne, pamięć i dostrzeganie szczegółów, co przełoży się na późniejsze sukcesy w czytaniu i matematyce.
• Odpowiednia dieta powinna być skierowana na osiągnięcie pełni potencjału intelektualnego.

We wczesnym dzieciństwie, zanim dziecko rozpocznie naukę szkolną, powinniśmy nauczyć dziecko czytać w domu, w otoczeniu miłości i akceptacji, bez stresu i bez przymusu. Metoda wczesnej nauki czytania może być tak dobrana, aby realizować obydwa te cele jednocześnie: wspierać rozwój neurologiczny i uczyć czytania ze zrozumieniem.