Dysortografia – Jak wspierać dziecko?

Dysortografia to jedna z wielu specyficznych trudności w uczeniu się, która może stanowić poważne wyzwanie zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców. Pomimo właściwej motywacji, przeciętnego poziomu inteligencji oraz sprawnie działających narządów wzroku, słuchu i ruchu, dziecko z dysortografią napotyka trudności w opanowaniu zasad poprawnej pisowni. Jakie działania mogą podjąć rodzice, aby skutecznie wspierać swoje dziecko? Jakie metody i narzędzia mogą okazać się najbardziej pomocne w codziennej pracy nad problemem?

Czym jest dysortografia?

Dysortografia to rodzaj specyficznych trudności w uczeniu się, które objawiają się problemami z opanowaniem ortografii. Dziecko, które cierpi na dysortografię, mimo znajomości zasad poprawnej pisowni, popełnia liczne błędy ortograficzne. Nie jest to wynikiem braku wiedzy, lecz specyficznego zaburzenia, które utrudnia prawidłowe przyswojenie i stosowanie zasad ortograficznych. Dzieci z dysortografią często zapisują wyrazy w sposób fonetyczny, tak jak je słyszą, co prowadzi do błędów. Ponadto mogą one mieć trudności z rozróżnianiem podobnie brzmiących dźwięków, a także z poprawnym używaniem znaków diakrytycznych i interpunkcyjnych.

Dysortografia często towarzyszy innym trudnościom, takim jak dysleksja (problemy z nauką czytania) czy dysgrafia (nieczytelne pismo). Wspólne występowanie tych zaburzeń może dodatkowo komplikować proces edukacyjny dziecka, co wymaga szczególnej uwagi i wsparcia zarówno w szkole, jak i w domu.

Objawy dysortografii

Objawy dysortografii mogą być różnorodne i zmieniają się w zależności od wieku dziecka oraz etapu edukacji. W początkowych latach szkolnych, kiedy dzieci uczą się podstaw pisowni i czytania, dysortografia objawia się najczęściej poprzez:

• Przestawianie liter lub sylab w wyrazach.
• Mylenie liter o podobnym brzmieniu (np. „d” i „t”).
• Trudności z pisaniem wyrazów zawierających dwuznaki (np. „sz”, „ch”).
• Pomijanie znaków diakrytycznych, takich jak kreski nad „ó” czy ogonki przy „ą”.
• Rozpoczynanie zdań małą literą.

W starszych klasach, gdy wymagania edukacyjne stają się bardziej złożone, mogą pojawić się dodatkowe trudności z ortografią i interpunkcją. Dzieci z dysortografią często:

• Mylnie zapisują wyrazy z „ó” i „u”, „rz” i „ż”, „ch” i „h”.
• Robią błędy w pisowni łącznej i rozdzielnej (np. „nie potrzebuję” zamiast „niepotrzebuję”).
• Nie przestrzegają zasad interpunkcji, np. nie stawiają kropki na końcu zdania.

Diagnoza dysortografii

Diagnoza dysortografii to proces, który zazwyczaj odbywa się w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Może być przeprowadzana na różnych etapach edukacji, jednak najlepiej jest ją przeprowadzić już w szkole podstawowej. Diagnoza odbywa się na wniosek rodzica, co oznacza, że to on inicjuje cały proces, mając na celu jak najszybsze zidentyfikowanie problemu i wdrożenie odpowiednich działań.

Proces diagnostyczny ma zazwyczaj dwa etapy:

1. Ocena ryzyka dysleksji – przeprowadzana na etapie klas I-III, której celem jest wczesne rozpoznanie potencjalnych trudności w nauce.
2. Rozpoznanie dysleksji rozwojowej, w tym dysortografii – przeprowadzane w klasach IV-VIII, kiedy objawy są już bardziej wyraźne i mogą być dokładniej zbadane.

W przypadku dzieci starszych, które nie zostały wcześniej zdiagnozowane, również istnieje możliwość rozpoznania dysortografii. Wymaga to jednak większej uważności ze strony diagnostów oraz współpracy z radą pedagogiczną szkoły.

Jak wspierać dziecko z dysortografią?

Wsparcie dziecka z dysortografią wymaga systematycznej pracy zarówno w szkole, jak i w domu. Oto kilka skutecznych metod i narzędzi, które mogą pomóc w radzeniu sobie z tym wyzwaniem:

1. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne – to specjalistyczne zajęcia, które pomagają w rozwijaniu zaburzonych funkcji wzrokowo-przestrzennych i słuchowo-językowych. Dziecko uczy się na nich, jak radzić sobie z trudnościami, które wynikają z dysortografii.
2. Regularne dyktanda i zabawy ortograficzne – ćwiczenia w formie dyktand, łamigłówek, rebusów czy zagadek ortograficznych mogą znacznie poprawić umiejętności dziecka. Warto również zachęcać dziecko do tworzenia własnych wierszyków czy piosenek z trudnymi wyrazami, co może uczynić naukę przyjemniejszą i bardziej angażującą.
3. Zeszyt trudnych wyrazów – wspólnie z dzieckiem warto założyć zeszyt, w którym będą zapisywane trudne wyrazy wraz z zasadami ortograficznymi, które je tłumaczą. Regularne przeglądanie tego zeszytu i utrwalanie zasad może znacznie pomóc w zapamiętywaniu poprawnej pisowni.
4. Czytanie i zachęcanie do lektury – częste czytanie z dzieckiem i zachęcanie go do samodzielnego czytania to doskonały sposób na kształtowanie dobrych nawyków ortograficznych. Im więcej dziecko czyta, tym łatwiej przyswaja wzorce poprawnej pisowni.
5. Trening pisania – regularne pisanie, nawet krótkich tekstów, może pomóc dziecku w nauce ortografii. Warto ustalić stałe terminy na takie ćwiczenia i starać się ich trzymać, aby wprowadzić rutynę i systematyczność.
6. Ćwiczenia funkcji wzrokowych i słuchowych – zadania, takie jak wyszukiwanie różnic na obrazkach, rozwiązywanie labiryntów, dzielenie wyrazów na sylaby czy gra w „węża słownego” mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności, które są kluczowe dla radzenia sobie z dysortografią.

Rola rodziców w wsparciu dziecka

Wsparcie dziecka z dysortografią wymaga od rodziców cierpliwości, zrozumienia i konsekwencji. Kluczowe jest, aby nie traktować dziecka jako chorego, niezdolnego czy leniwego, ale jako osobę, która potrzebuje wsparcia w nauce. Należy unikać wyśmiewania błędów dziecka i pamiętać, że trudności te nie znikną same – z dysortografii się nie wyrasta. Twoje dziecko potrzebuje nie tylko specjalistycznej pomocy w szkole, ale także Twojego codziennego wsparcia i zaangażowania.

Profesor Marta Bogdanowicz, specjalistka w dziedzinie trudności w uczeniu się, podkreśla, że kluczem do sukcesu jest systematyczna praca i pozytywne nastawienie. Ważne jest, aby wspólnie z dzieckiem pokonywać przeszkody i celebrować nawet najmniejsze sukcesy, co zbuduje w nim poczucie własnej wartości i motywację do dalszej pracy.

Podsumowanie

Dysortografia to wyzwanie, z którym można skutecznie sobie radzić, jeśli podejdzie się do niego z odpowiednią wiedzą i zaangażowaniem. Wsparcie ze strony rodziców i szkoły, regularna praca oraz zastosowanie odpowiednich narzędzi mogą znacznie pomóc dziecku w opanowaniu trudności ortograficznych. Pamiętajmy, że każde dziecko jest inne i wymaga indywidualnego podejścia, dlatego kluczem do sukcesu jest cierpliwość, zrozumienie i konsekwentne działanie.