Rehabilitacja żywieniowa jest jednym z kluczowych elementów procesu zdrowienia u osób z zaburzeniami odżywiania. Odpowiednio prowadzona, pozwala odbudować wyniszczony organizm, zmniejszyć lęk związany z jedzeniem i stopniowo przywrócić prawidłowe funkcjonowanie psychiczne. W Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii Centrum CBT, pracującej z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi, proces ten odbywa się w ścisłej współpracy dietetyka, psychiatry i psychoterapeuty – zawsze z poszanowaniem możliwości, obaw i tempa pacjenta.
Dlaczego rehabilitacja żywieniowa jest niezbędna w leczeniu zaburzeń odżywiania?
W anoreksji, bulimii czy innych zaburzeniach odżywiania organizm często znajduje się w stanie wyczerpania. Bez specjalistycznego wsparcia dietetycznego jego odbudowa jest niemożliwa. Co szczególnie ważne: niedożywiony mózg nie jest w stanie korzystać z psychoterapii.
Deficyty energetyczne wpływają na koncentrację, pamięć, procesy emocjonalne i zdolność uczenia się. Dlatego konsultacja i opieka dietetyczna (rehabilitacja masy ciała) powinna rozpocząć się równolegle z terapią psychiatryczno-psychologiczną.
W Centrum CBT standardem jest, że już na pierwszej wizycie lekarz psychiatra może wskazać konieczność jak najszybszej konsultacji z dietetykiem.
Pierwszy etap: ocena stanu odżywienia i ryzyka zdrowotnego
Dietetyk rozpoczyna współpracę od szczegółowej oceny:
- BMI i stanu odżywienia,
- ryzyka zespołu ponownego odżywienia (tzw. „szoku pokarmowego”), szczególnie wysokiego przy BMI < 14,
- dotychczasowych nawyków żywieniowych, ograniczeń i lęków pacjenta,
- aktualnych możliwości przyjmowania pokarmów.
Wiele osób z zaburzeniami odżywiania odczuwa silny lęk przed konkretnymi produktami – cukrem, olejem, tłuszczami czy węglowodanami. Dlatego dietetyk zaczyna od tzw. produktów bezpiecznych, akceptowanych przez pacjenta „tu i teraz”. W razie potrzeby wprowadza również specjalistyczne preparaty odżywcze (np. nutridrinki).
Indywidualny plan żywienia – fundament rehabilitacji
Po pełnej diagnozie dietetyk opracowuje spersonalizowany plan żywienia, dostosowany do:
- masy ciała,
- poziomu niedożywienia,
- preferencji i możliwości pacjenta,
- współwystępujących lęków i trudności,
- poziomu motywacji.
Plan jest aktualizowany co tydzień
W miarę jak organizm zaczyna się odbudowywać, a pacjent odzyskuje energię, dietetyk stopniowo zwiększa podaż kalorii. Czasem odbywa się to co tydzień, a czasem co dwa tygodnie – po to, aby psychika nadążała za fizycznymi zmianami.
Rehabilitacja masy ciała – czym różni się od „tycia”?
W Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii kładzie się szczególny nacisk na właściwe nazewnictwo. Pacjentom nie mówi się o „tyciu”.
Rehabilitacja masy ciała to proces odbudowy, a nie przybieranie na wadze.
Podobnie jak po złamaniu nogi uczymy się na nowo chodzić, tak w anoreksji, bulimii czy ARFID — uczymy się na nowo jeść.
Zdrowa rehabilitacja masy ciała to:
- wzrost 0,5-1 kg na tydzień,
- systematyczne monitorowanie stanu zdrowia,
- edukacja żywieniowa pacjenta i jego rodziny,
- normalizowanie zachowań przy stole,
- praca nad zmniejszaniem lęku przed jedzeniem.
Dietetyk uczy także rodziców i opiekunów, jak wspierać proces jedzenia w warunkach domowych – jest to kluczowe zwłaszcza w leczeniu dzieci i nastolatków.
Kiedy zaczyna się intuicyjne jedzenie?
Wraz z poprawą stanu odżywienia regenerują się funkcje mózgu, zmniejszają się deficyty poznawcze, spada napięcie i lęk przed żywieniem, a naturalna regulacja głodu i sytości zaczyna ponownie działać. To kluczowy moment w procesie zdrowienia, ponieważ dopiero wtedy organizm i psychika są gotowe na bardziej elastyczne podejście do jedzenia. Pacjent może stopniowo odchodzić od ściśle kontrolowanego jadłospisu terapeutycznego i zacząć uczyć się jedzenia intuicyjnego – opartego na sygnałach własnego ciała, a nie na sztywnych zasadach. Ten etap wymaga uważności, wsparcia dietetyka i bezpieczeństwa emocjonalnego, ale stanowi fundament trwałej zmiany i budowania zdrowej relacji z jedzeniem.
Zespołowa współpraca specjalistów – gwarancja bezpieczeństwa
W Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii Centrum CBT dietetyk pozostaje w stałym kontakcie z:
- psychiatrami,
- psychologami,
- psychoterapeutami,
- lekarzami prowadzącymi spoza poradni (za zgodą pacjenta).
Takie podejście pozwala spojrzeć na sytuację z wielu perspektyw i zapewnić pacjentowi pełną, adekwatną i bezpieczną opiekę. Jest to szczególnie ważne, ponieważ zaburzenia odżywiania są chorobami psychicznymi – często współwystępują z depresją, lękiem czy zaburzeniami osobowości.
Dlaczego doświadczenie dietetyka ma znaczenie?
Nie każdy dietetyk ma przygotowanie specjalistyczne do pracy z osobami z anoreksją czy bulimią. Wymaga to:
- wiedzy klinicznej,
- umiejętności pracy z lękiem przed jedzeniem,
- znajomości mechanizmów zaburzeń odżywiania,
- doświadczenia w prowadzeniu pacjentów w stanie niedożywienia.
To właśnie dlatego w Poradni CBT nad pacjentami czuwa wyspecjalizowany zespół: psycholodzy, psychoterapeuci, psychiatrzy dzieci i młodzieży, psychiatrzy oraz dietetycy – wszyscy z doświadczeniem w pracy z osobami z zaburzeniami odżywiania.
Rehabilitacja żywieniowa to nie tylko przywracanie prawidłowej masy ciała
To złożony proces odbudowy zdrowia fizycznego, emocjonalnego i poznawczego. Odpowiednio zaplanowana i prowadzona przez doświadczonego dietetyka stanowi fundament zdrowienia w zaburzeniach odżywiania.
Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z problemami odżywiania, w Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii Centrum CBT otrzymasz kompleksową diagnozę, indywidualny plan postępowania i wielospecjalistyczną opiekę.
