Coraz więcej pacjentów trafia do gabinetów specjalistów z przewlekłymi problemami trawiennymi, których nie wyjaśniają żadne badania. Bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, zgaga, nudności czy nagłe zmiany rytmu wypróżnień – to tylko część objawów, które potrafią znacząco obniżyć jakość życia. Wiele z nich ma źródło nie tylko w fizjologii, ale również w stresie, napięciu emocjonalnym czy trudnych doświadczeniach życiowych.
To właśnie tu z pomocą przychodzi psychogastroenterologia – dynamicznie rozwijająca się dziedzina łącząca psychologię, medycynę i neurobiologię. Pomaga zrozumieć, jak oś mózg–jelita wpływa na nasze samopoczucie, oraz dlaczego tak często emocje wywołują dolegliwości trawienne.
Czym jest psychogastroenterologia?
Psychogastroenterologia to gałąź psychologii zdrowia zajmująca się wpływem stresu, emocji i funkcjonowania psychicznego na układ pokarmowy. Specjalista w tej dziedzinie wspiera pacjentów cierpiących na:
- zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, np. zespół jelita nadwrażliwego (IBS),
- dyspepsję czynnościową,
- nawracające bóle brzucha bez uchwytnej przyczyny,
- refluks oporny na leczenie,
- choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego–Crohna, WZJG),
- przewlekłe dolegliwości nasilające się pod wpływem stresu,
- lęk przed jedzeniem, wychodzeniem z domu lub korzystaniem z toalety.
Psychogastroenterolog tłumaczy, jak psychika wpływa na pracę jelit – i odwrotnie. W praktyce oznacza to zarówno pracę z emocjami, jak i edukację na temat mechanizmów biologicznych. Coraz więcej osób trafia do takiego specjalisty, szukając pomocy po licznych, prawidłowych badaniach gastroenterologicznych.
Dlaczego jelita reagują na stres?
Układ pokarmowy jest niezwykle wrażliwy na emocje. Gdy przeżywamy napięcie, organizm uruchamia reakcję stresową, która wpływa na: perystaltykę, wchłanianie składników odżywczych, wydzielanie enzymów, skład mikrobioty jelitowej, czy odporność jelitową.
To dlatego nawet przy prawidłowych wynikach badań pacjent może odczuwać silne, realne objawy. Wiele osób pyta w gabinecie: „Czy stres może powodować bóle brzucha?” — odpowiedź brzmi: tak. Objawy nie są „wymyślone”, a źródłem problemu bywa rozregulowana komunikacja na osi mózg–jelita.
Na czym polega terapia w psychogastroenterologii?
Leczenie w duchu psychogastroenterologii w poradniach Centrum CBT jest zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Najczęściej stosuje się podejścia o udowodnionej skuteczności, szczególnie przy IBS i innych zaburzeniach czynnościowych.
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)
Pomaga zrozumieć wpływ stresu, napięcia i sposobu myślenia na objawy trawienne. Uczy regulacji emocji, pracy z lękiem i redukcji nadwrażliwości na sygnały z ciała.
- Techniki relaksacyjne i oddechowe
Zmniejszają pobudzenie układu nerwowego i łagodzą objawy jelitowe nasilające się podczas stresu.
- Mindfulness i trening uważności
Wspierają regulację emocji, zmniejszają ruminacje i zwiększają świadomość zależności między stanem psychicznym a objawami somatycznymi.
- Hipnoterapia jelitowa
Metoda o potwierdzonej skuteczności w leczeniu IBS — wpływa na regulację układu pokarmowego poprzez pracę z wyobrażeniami i sugestiami.
- ACT (Terapia akceptacji i zaangażowania)
Pomaga żyć pełniej mimo przewlekłego bólu czy dyskomfortu, redukuje unikanie i lęk związany z objawami.
Coraz częściej terapia łączy się ze wsparciem dietetycznym, a w razie konieczności również gastroenterologicznym, co zwiększa efektywność leczenia.
Mikrobiota jelitowa – niewidzialny sojusznik (lub wróg)
Badania naukowe pokazują, że skład mikrobioty jelitowej wpływa na nastrój, poziom stresu, apetyt, odporność oraz ryzyko chorób zapalnych i autoimmunologicznych. Na stan mikrobioty negatywnie oddziałują m.in. antybiotyki, wysoko przetworzona dieta, nadmiar cukru i słodzików, przewlekły stres, alkohol oraz zaburzony rytm dobowy i niedosypianie. Z kolei sposób żywienia bogaty w błonnik, prebiotyki, kiszonki i produkty fermentowane wspiera odbudowę mikrobioty jelitowej i łagodzenie wielu dolegliwości. To częsty element rozmów w gabinecie — pacjenci często pytają, „co jeść na zdrowe jelita?” lub „jak uspokoić jelita przy stresie?”.
Czy psychoterapia może wyleczyć choroby trawienne?
W zaburzeniach czynnościowych układu pokarmowego nie zawsze można mówić o całkowitym i definitywnym wyleczeniu, jednak w wielu przypadkach udaje się uzyskać znaczącą poprawę jakości życia — a u części pacjentów objawy ustępują niemal całkowicie. W chorobach przewlekłych psychoterapia odgrywa kluczową rolę: zmniejsza nasilenie dolegliwości, obniża poziom stresu związanego z chorobą, poprawia codzienne funkcjonowanie, zmniejsza ryzyko zaostrzeń oraz wzmacnia poczucie kontroli nad własnym zdrowiem. Dzięki temu pacjent nie tylko lepiej radzi sobie z objawami, lecz także odzyskuje poczucie sprawczości i bezpieczeństwa. Psychogastroenterologia staje się więc istotnym elementem nowoczesnej, interdyscyplinarnej opieki, która łączy wiedzę z zakresu medycyny, psychologii i dietetyki, aby skutecznie wspierać osoby z chorobami i zaburzeniami przewodu pokarmowego.
Kiedy zgłosić się do specjalisty?
Do psychogastroenterologa warto zgłosić się wtedy, gdy objawy trawienne nasilają się pod wpływem stresu, mimo prawidłowych wyników badań nie ustępują, towarzyszy im lęk przed jedzeniem lub korzystaniem z toalety, a także w przypadku IBS czy innych chorób przewlekłych. Wskazaniem jest również sytuacja, w której dolegliwości ograniczają codzienne funkcjonowanie lub gdy podejrzewasz ich psychosomatyczne podłoże. Jednocześnie należy pamiętać, że pilny kontakt z lekarzem jest konieczny, jeśli pojawiają się tzw. czerwone flagi, takie jak niezamierzona utrata masy ciała, krew w stolcu, anemia, silne bóle brzucha, uporczywe wymioty czy trudności w połykaniu.
Co warto zapamiętać?
- Jelita i mózg są ze sobą ściśle powiązane.
- Objawy trawienne mogą mieć źródło w stresie i emocjach — nie są „wymyślone”.
- Psychogastroenterologia pomaga odzyskać kontrolę nad życiem i funkcjonowaniem.
- Mikrobiota jelitowa wpływa na nastrój, odporność i apetyt.
- O zdrowie jelit warto dbać codziennie — dietą, snem i redukcją stresu.
- Im więcej wiemy o osi mózg–jelita, tym łatwiej zrozumieć swoje ciało.
Psychogastroenterologia w Centrum CBT – jesteśmy tu, aby pomóc
Jeśli zmagasz się z przewlekłymi dolegliwościami trawiennymi, które wpływają na Twoją jakość życia — nie musisz radzić sobie z tym sam. Specjaliści w Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii Centrum CBT oferują profesjonalną pomoc opartą na wiedzy i najnowszych badaniach naukowych.
