Dobry psychoterapeuta to osoba dysponująca rzetelną wiedzą w zakresie niezbędnym do prowadzenia psychoterapii. Psychoterapia jest metodą leczenia nie tylko różnych problemów i kryzysów, z którymi zgłasza się pacjent, ale także zaburzeń psychicznych. Przygotowanie teoretyczne jest konieczne, by móc rozpoznać problem pacjenta w kategoriach diagnozy nozologicznej, zrozumieć mechanizmy, które doprowadziły do jego pojawienia się, oraz zaplanować odpowiednią formę i zakres pomocy.
Rozumienie i diagnoza
Rozumienie problemów pacjenta jest często szerokie i odnosi się nie tylko do jego osobistych problemów, ale także do systemu rodzinnego, w którym żyje, otoczenia zawodowego, a w przypadku dzieci i młodzieży, środowiska szkolnego. Ustalenie rozpoznania nozologicznego wymaga wiedzy z zakresu psychopatologii ogólnej oraz szczegółowej, co może być trudne dla osób bez wykształcenia medycznego.
Dobry psychoterapeuta – Umiejętności praktyczne
Wdrożenie i poprowadzenie adekwatnych metod postępowania wymaga nie tylko wiedzy, jak leczyć określone zaburzenia, ale także wyćwiczonych umiejętności praktycznych dotyczących stosowania technik psychoterapeutycznych. Dobry psychoterapeuta potrafi również podtrzymywać współpracę z innymi specjalistami, inicjować i koordynować tę współpracę, jeśli jest taka potrzeba. Ma również świadomość metodologicznej wiedzy i praktyki opartej na dowodach.
Relacja terapeutyczna
Profesjonalna psychoterapia to także życzliwa, empatyczna, bezpieczna i dostosowana do potrzeb pacjenta relacja terapeutyczna. Dobry psychoterapeuta potrafi stworzyć atmosferę bezpieczeństwa i komfortu, umie uważnie słuchać i komunikować się w sposób zrozumiały dla pacjenta. Jest uważny na potrzeby drugiej osoby, nie oceniający, lecz rozumiejący, otwarty na inne poglądy i wyzbyty uprzedzeń. Przestrzega zasad etycznych, które odnoszą się do poufności i bezpieczeństwa, a także samej relacji terapeutycznej.
Dobry psychoterapeuta ma świadomość własnych ograniczeń
Dobry psychoterapeuta jest świadomy swoich zasobów, ale także ograniczeń, zarówno tych dotyczących umiejętności, jak i osobistych trudności. Potrafi wzbudzić refleksję nad przekonaniami aktywującymi się w procesie terapeutycznym i dobrać adekwatne sposoby postępowania w takiej sytuacji.
Modelowa ścieżka kształcenia psychoterapeuty
Modelowa ścieżka kształcenia uwzględnia standardy wyznaczone przez instytucje czuwające nad sposobem kształcenia psychoterapeutów w danym nurcie. Powinno być to szkolenie całościowe, obejmujące 1200 godzin teorii i praktyki psychoterapii, w tym godziny przeznaczone na rozwój osobisty oraz staż kliniczny realizowany w oddziałach szpitalnych lub warunkach ambulatoryjnych. W przypadku terapii poznawczo-behawioralnej, standardy nauczania nadzoruje Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej (PTTPB).
Samo ukończenie szkolenia i uzyskanie certyfikatu psychoterapeuty nie jest wystarczające do bycia dobrym psychoterapeutą. Niezbędne jest ciągłe doskonalenie i rozwijanie kompetencji potrzebnych do prowadzenia psychoterapii.
Rozwój terapeuty
Stały rozwój, poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności są koniecznością dla wszystkich profesjonalistów zajmujących się jakąkolwiek formą leczenia. Psychoterapia jako metoda leczenia zaburzeń psychicznych również się rozwija, stąd ważne jest śledzenie aktualnych doniesień naukowych i praktycznych. Umożliwiają one doskonalenie warsztatu terapeutycznego, tj. nabywanie nowych umiejętności praktycznych w zakresie tworzenia konceptualizacji problemu pacjenta, doboru odpowiedniej strategii postępowania i technik terapeutycznych.
Osoby, które ukończyły kurs psychoterapeutyczny, mogą uczestniczyć w różnych szkoleniach i warsztatach organizowanych przez ośrodki szkolące w psychoterapii, takie jak Centrum CBT EDU. Udział w konferencjach i zjazdach poświęconych problematyce psychoterapii to kolejna okazja do rozwoju.
Każdy certyfikowany psychoterapeuta powinien poddawać swoją praktykę regularnej superwizji, dążąc do coraz większego profesjonalizmu i troszcząc się o dobro pacjenta.
Standardy i odnowienie certyfikatu psychoterapeuty
Zgodnie ze standardami PTTPB, certyfikat psychoterapeuty jest przyznawany na 5 lat i nie podlega automatycznemu odnowieniu. Warunkami odnowienia są prowadzenie praktyki w nurcie terapii poznawczo-behawioralnej, zaliczenie co najmniej 20 godzin szkoleniowych rocznie (minimum 100 godzin w ciągu 5 lat), w tym połowa dotyczących terapii poznawczo-behawioralnej. Konieczne jest również poddawanie pracy superwizji w wymiarze minimum 20 godzin w ciągu 5 lat oraz ponowne przedstawienie rekomendacji superwizora.
Podsumowanie
Bycie dobrym psychoterapeutą wymaga stałego rozwoju na różnych poziomach. Wierzymy, że większość psychoterapeutów podejmuje ten wysiłek z osobistej potrzeby, dążąc do profesjonalizmu i troszcząc się o dobro pacjentów.
