W ostatnich latach słowo „trauma” zyskało ogromną popularność w przestrzeni publicznej. Coraz częściej słyszymy je w mediach, używamy w codziennych rozmowach, opisując nieprzyjemne doświadczenia, które wywarły na nas silne wrażenie. Jednak czy każda trudna sytuacja to trauma? Czy mówiąc „mam traumę” rzeczywiście opisujemy zjawisko kliniczne, czy może nadużywamy tego pojęcia, pozbawiając je właściwego znaczenia?
Co to jest trauma?
Słowo trauma wywodzi się z języka greckiego i dosłownie oznacza „ranę”. W psychologii odnosi się do głębokiego zranienia psychicznego – reakcji organizmu i psychiki na skrajnie stresujące, często zagrażające życiu wydarzenie. To może być wypadek, napaść, przemoc fizyczna lub seksualna, wojna, ale też nagła śmierć bliskiej osoby czy poważna choroba.
Jednak kluczowe jest to, że nie samo zdarzenie, ale nasza indywidualna reakcja na nie decyduje o tym, czy mówimy o traumie. To, co dla jednej osoby będzie trudnym, ale możliwym do przepracowania doświadczeniem, dla innej może stać się głęboko traumatyczne.
Objawy traumy
Objawy traumy są zróżnicowane – zarówno pod względem siły, jak i formy, w jakiej się pojawiają. Często są subtelne i trudne do uchwycenia – jak chroniczny niepokój, bezsenność, natrętne wspomnienia, unikanie konkretnych miejsc czy sytuacji. Inne osoby mogą doświadczać intensywnych reakcji emocjonalnych, takich jak lęk, złość czy poczucie odrealnienia.
Trauma może również przybierać formę dolegliwości psychosomatycznych – bólów głowy, żołądka, kołatania serca – które nie mają fizycznego uzasadnienia, ale są efektem nierozwiązanych problemów emocjonalnych.
Leczenie traumy
Psychoterapia jest podstawową formą leczenia traumy. W zależności od rodzaju i nasilenia objawów, terapeuta może zaproponować różne podejścia – m.in. terapię poznawczo-behawioralną (CBT), terapię EMDR (odwrażliwianie za pomocą ruchów gałek ocznych) czy terapię skoncentrowaną na traumie.
Kluczowym elementem terapii jest konfrontacja z traumatycznym doświadczeniem w bezpiecznym, kontrolowanym środowisku. Celem nie jest wymazywanie wspomnień, ale ich przeformułowanie i odzyskanie kontroli nad emocjami, które się z nimi wiążą.
Trauma z dzieciństwa – cichy cień dorosłości
Nie każda trauma jest wynikiem jednej dramatycznej sytuacji. Czasem źródło problemów sięga dzieciństwa – chronicznego braku wsparcia emocjonalnego, przemocy, zaniedbania, krytyki czy manipulacji. Takie doświadczenia, nawet jeśli nie były spektakularne, mogą pozostawić głębokie ślady w psychice.
Dzieci, które nie zaznały bezpieczeństwa emocjonalnego, często w dorosłości mają trudności w budowaniu relacji, niską samoocenę i problem z regulowaniem emocji. To właśnie te nieprzepracowane doświadczenia mogą skutkować objawami traumy w późniejszym życiu – choć często nie są z nią od razu kojarzone.
Trauma to nie etykieta
Warto pamiętać, że trauma to poważne zaburzenie psychiczne, które wymaga odpowiedniego wsparcia. Nadużywanie tego terminu w języku potocznym może prowadzić do jego dewaluacji – sprawiając, że osoby naprawdę cierpiące nie zostaną potraktowane z należytą powagą.
Dlatego, zanim powiemy „mam traumę”, warto zastanowić się, co tak naprawdę przeżywamy. Być może to silne emocje, stres, smutek czy lęk – ale niekoniecznie kliniczna trauma. A jeśli nie jesteśmy pewni – warto sięgnąć po pomoc specjalisty. Psychoterapeuta pomoże zrozumieć źródła naszych trudności i dobrać odpowiednie metody pracy.
Trauma nie zawsze objawia się od razu – czasem przez lata „ukrywa się” w ciele i psychice, wpływając na codzienne funkcjonowanie, relacje i poczucie bezpieczeństwa. Może mieć wiele twarzy: od jawnego cierpienia po subtelne unikanie emocji czy trudności w zaufaniu innym. Dlatego tak ważne jest, by nie oceniać, ale słuchać – i tworzyć przestrzeń, w której osoba po doświadczeniu traumy może poczuć się bezpiecznie i otrzymać odpowiednie wsparcie.
Praca z traumą – terapia EMDR
Już wkrótce zaprosimy Was do lektury wywiadu z p. Marzeną Studniarek-Krzywdą – psychoterapeutą z Centrum CBT, specjalizującą się w pracy z traumą. W trakcie wywiadu p. Marzena przybliży nam, czym jest terapia EMDR – jedna z najskuteczniejszych metod leczenia urazów psychicznych. Porozmawiamy o tym w jakich przypadkach ta forma terapii przynosi najlepsze efekty, jak wygląda proces terapeutyczny krok po kroku oraz komu może pomóc.
Jeśli interesuje Cię temat pracy z trudnymi doświadczeniami, szukasz narzędzi do uzdrowienia traumy lub po prostu chcesz lepiej zrozumieć mechanizmy działania ludzkiej psychiki – możesz umówić się na konsultację online z p. Marzeną Studniarek-Krzywdą. Rejestracja odbywa się pod numerem +48 22 853 20 50
