Jest zaburzeniem neurorozwojowym, charakteryzuje go obecna w kilku środowiskach, niezależna od czynników społecznych nadmierna aktywność ruchowa, impulsywność i zaburzenia koncentracji uwagi, polegające na jej nadmiernej przerzutności, męczliwości, połączone z trudnościami w planowaniu wysiłku intelektualnego.
Objawy najczęściej obserwowane, które są nadmierne w stosunku do wieku i zaburzają funkcjonowanie pacjenta:
- różnej wielkości problemy w zakresie skupienia uwagi na czynności wymagającej dłuższego wysiłku umysłowego (rozwiązywanie monotonnych zadań, czytanie lub słuchanie długiego tekstu,
- trudności z kończeniem zadań, szybkie przechodzenie z jednej aktywności do drugiej,
- mówi,
- gubienie przedmiotów potrzebnych do codziennego funkcjonowania,
- zapominanie o różnych powtarzalnych w codziennym życiu sprawach,
- trudności w zarządzaniu czasem – spóźnienia, nie wykonywanie prac w wyznaczonym czasie,
- obecność nadmiernej aktywności ruchowej,
- niemożność odpoczywania w formie biernej, np. takiej jak siedzenie,
- działanie na zasadzie: bodziec – reakcja, bez przewidywania konsekwencji,
- bardzo częste przerywanie innym, trudności z czekaniem na swoją kolej.
Te objawy mogą utrzymywać się od dzieciństwa do dorosłości, wpływając na różne aspekty życia jednostki. ADHD ma duży wpływ na dzieci w różnych fazach rozwoju. W wieku przedszkolnym objawy mogą manifestować się jako wysoki poziom aktywności, drażliwość, trudności z utrzymaniem uwagi na jednym zadaniu czy trudności w relacjach z rówieśnikami. W wieku wczesnoszkolnym uwaga staje się kluczowym wyzwaniem, co może prowadzić do trudności w nauce i relacjach z rówieśnikami. Dzieci z ADHD często doświadczają problemów z zachowaniem, impulsywnością i mają trudności w utrzymaniu codziennych rutyn i obowiązków.
W okresie dojrzewania, nadpobudliwość może nieco zmniejszyć się, ale trudności z koncentracją i impulsywnością nadal są obecne. To okres, w którym problemy w nauce, relacjach społecznych oraz utrzymujące się wyzwania emocjonalne stają się bardziej zauważalne. W życiu dorosłym, ADHD może przekształcić się w trudności z zarządzaniem codziennymi obowiązkami, utrzymaniem pracy, relacjami oraz podejmowaniem odpowiednich decyzji. Osoby dorosłe z ADHD często doświadczają dysregulacji emocjonalnej, trudności z koncentracją i organizacją, a także niską samoocenę. Współwystępujące zaburzenia często towarzyszą ADHD. W dzieciństwie mogą to być zaburzenia lękowe, zaburzenia zachowania czy zaburzenia uczenia się. W okresie dorastania i dorosłości, osoby z ADHD mogą borykać się z zaburzeniami lękowymi, depresją czy problemami z regulacją emocji.
Istnieje również wysokie współwystępowanie ADHD z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
Wspólne radzenie sobie z tym zaburzeniem jest kluczowe dla utrzymania zdrowych relacji. Pomimo wyzwań, osoby z ADHD mogą osiągać sukcesy zarówno w dziedzinie edukacji, jak i zawodowej. Warto zrozumieć, że ADHD niesie ze sobą zarówno trudności, jak i pozytywne cechy, takie jak kreatywność, umiejętność pracy pod presją czy szybkiego podejmowania decyzji.
W pracy terapeutycznej zalecane są warsztaty dla rodziców, wzmacniające umiejętności radzenia sobie z objawami i pozytywnego funkcjonowania pacjenta w różnych środowiskach. Jeśli jest taka potrzeba lekarz psychiatra może zaproponować włączenie farmakoterapii.
Terapia indywidulana proponowana jest wtedy, gdy z powodu obecności objawów ADHD pacjent ma obniżoną samoocenę, co może wprowadzać do jego zachowania niekonstruktywne sposoby radzenia sobie.
