Zaburzenia osobowości to trwałe wzorce myślenia o sobie i innych, odczuwania, zachowania i wchodzenia w relacje z innymi, które są w dużej mierze nieadaptacyjne i powodują cierpienie osoby, której dotyczą. Powtarzające się trudne doświadczenia interpersonalne i towarzyszące im poczucie krzywdy, smutku oraz wiele innych emocji i sposobów przetwarzania informacji mogą generować choroby, choćby takie jak: depresja czy wszelkiego rodzaju zaburzenia lękowe.
Nie ma jednej przyczyny, która powoduje rozwój zaburzeń osobowości, najczęściej jest to kompilacja uwarunkowań biologicznych (np. temperamentu), psychologicznych (np. wysokiej reaktywności) i rodzinnych (trudnych doświadczeń w dzieciństwie i młodości, niskiej reaktywności emocjonalnej rodziców czy zaburzeń psychicznych w rodzinie).
Po co diagnoza zaburzeń osobowości?
Rozpoznanie zaburzeń osobowości lub ich wykluczenie jest celem diagnozy. Często poprzedza ona lub towarzyszy diagnozie współistniejących zaburzeń emocjonalnych i stanowi podstawę do zaplanowania adekwatnych form interwencji i leczenia, które mogą pomóc w zarządzaniu objawami i poprawie jakości życia pacjenta. Diagnoza pomaga pacjentowi i jego bliskim skąd biorą się pewne zachowania i trudności.
U kogo diagnozuje się zaburzenia osobowości?
Diagnoza zaburzeń dotyczy osób dorosłych, choć u większości osób nimi dotkniętych objawy zaburzeń pojawiają się najczęściej co prawda już w okresie dojrzewania. Choć w przypadku adolescentów możemy jedynie wnioskować o „nieprawidłowo kształtującej się osobowości” w sytuacji obecności niepokojących sposobów przeżywania siebie i świata warto skonsultować się z psychologiem w celu podjęcia działań wspierających rozwój młodego człowieka.
Przebieg diagnozy zaburzeń osobowości?
Pierwszy etap diagnozy polega na przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu rozwojowego, rodzinnego oraz dotyczącego obecnych problemów.
Druga część diagnozy obejmuje przeprowadzenie specjalistycznych testów umożliwiających kompleksową i wszechstronną ocenę funkcjonowania badanego (wśród nich test MMPI i/lub SCID-5- PD).
Proces diagnostyczny zakończony jest omówieniem wyników i zaplanowaniem najbardziej adekwatnych strategii pomocy.
Na czym polega test MMPI?
Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości, czyli MMPI-2 to jeden z najlepszych i testów służący do diagnozowania zaburzeń osobowości i innych trudności psychicznych.
Umożliwia ocenę funkcjonowania i sposobu postrzegania rzeczywistości, diagnozuje sposoby regulowania emocji, sposoby wchodzenia w relacje z innymi.
Badany ma za zadanie ustosunkować się do stwierdzeń zawartych w kwestionariuszu potwierdzając ich prawdziwość lub ją negując, ewentualnie stwierdzając „nie wiem”. MMPI-2 może być wykorzystywany w 2 formach: stacjonarnej i online.
Interpretacja testu opiera się na ocenie natężenia różnych cech badanego, w połączeniu z wynikami innych testów i wywiadu klinicznego pozwala doświadczonemu diagnoście na rozpoznanie lub wykluczenie zaburzeń osobowości, a także objawów innych trudności oraz dostosowanie metod wparcia lub leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Jeśli diagnosta uzna to za wskazane badanie testem MMPI jest poprzedzone badaniem testu SCI-5-PD.
Na czym polega wartość testu SCID-5-PD w diagnozie zaburzeń osobowości?
SCID-5-Pd to półustrukturalizowany wywiad kliniczny służący, po pierwsze, do rozpoznania obecności zaburzeń osobowości według DSM-5, a po drugie, jest narzędziem przydatnym do diagnozy określonych typów zaburzeń osobowości, takich jak np. zaburzenie osobowości typu borderline, narcystyczne czy paranoiczne.
SCID-5-PD to rodzaj wywiadu, który specjalista prowadzi z pacjentem. Wywiad ten jest „półustrukturalizowany”, co oznacza, że opisuje standardowe obszary zainteresowania klinicystów i pytań przez nich zadawanych, ale terapeuta elastycznie dostosowuje konkretne pytania do sytuacji i możliwości pacjenta.
Test zawiera Przesiewowy Kwestionariusz Osobowości SCID-5-SPQ, narzędzie służące do samoopisu dla pacjentów lub badanych.
