Fobia specyficzna występuje wtedy, gdy lęk o różnym natężeniu ma związek z obecnością (fizyczną lub wyobrażoną) określonych obiektów. Objawy powodują istotne subiektywne cierpienie, motywują do próby unikania bodźców wywołujących lęk. Fobia swoista nie jest lękiem normatywnie występującym w niektórych okresach życia (lęk przed ciemnością, potworami w okresie przedszkolnym, byciem akceptowanym w adolescencji jest lękiem rozwojowym).
Znanych jest wiele źródeł obiektów i sytuacji rodzących lęk, takich jak krew, zamknięte przestrzenie, niektóre zwierzęta czy lęk przed wysokością.
Symptomy zaburzenia powodują znaczny stres związany z doświadczaniem obecności obiektu lub wyobrażenia stanowiącego źródło lęku, co z kolei prowadzi do znacznego upośledzenia w osobistych, rodzinnych, społecznych, edukacyjnych, zawodowych lub innych ważnych obszarach funkcjonowania. U młodszych dzieci często lęk okazywany jest poprzez wpadanie w złość czy napady płaczu. Dzieci mogą również na widok obiektu, który stanowi źródło lęku, przywierać do opiekuna, wymagać sprawdzania i zapewniania o nieobecności obiektu swojego lęku. Fobie swoiste mają tendencje do współwystępowania z innymi zaburzeniami psychicznymi oraz do zmiennego przebiegu, szczególnie w okresie między 7-10 rokiem życia.
Objawy niezbędne do rozpoznania muszą utrzymywać się około 6 miesięcy.
