Jak wskazuje Joanna Emma Szczerba, lekarz w trakcie specjalizacji z psychiatrii, przy wyborze odpowiedniego psychiatry, ważne jest znalezienie zaufanej placówki, z polecenia osób, które już się w niej leczą, z doświadczeniem w pracy szpitalnej, ale również z łatwą dostępnością do specjalistów, żeby możliwe było umówienie wizyty. Zapraszamy do lektury wywiadu!
W jakich sytuacjach należy rozważyć wizytę u psychiatry? Co powinno nas do tego skłonić?
Do psychiatry powinniśmy się zgłosić wtedy, gdy nasze samopoczucie negatywnie wpływa na nasze codzienne funkcjonowanie. To może być smutek, który trwa niezależnie od sytuacji. To mogą być również utrata dawnych przyjemności, czy trudności ze zmotywowaniem się do czegokolwiek, zaburzenia koncentracji i pamięci. Warto też być czujnym na nasilone uczucie lęku i niepokoju, zamartwianie się, utratę chęci od życia, czy objawy wytwórcze – halucynacje (np. słyszenie głosów), urojenia (np. wrażenia bycia prześladowanym, trutym). Wskazaniem do zgłoszenie się na wizytę są również problemy ze snem, apetytem, czy sytuacje, gdy dokuczają nam dolegliwości fizyczne (np. różnego rodzaju bóle, kłucia w klatce piersiowej, ze strony przewodu pokarmowego), których nie można wytłumaczyć chorobą somatyczną. Psychiatra też bierze udział w leczeniu nadużywaniu substancji psychoaktywnych.
Ale warto też pamiętać o tym, że nie zawsze nam samym łatwo jest stwierdzić, że coś złego się dzieje, że coś się zmieniło w naszym zachowaniu i potrzebujemy pomocy. Czasem to najbliżsi sugerują wizytę u specjalisty i warto z tej sugestii skorzystać, nawet jak nie do końca się z tym zgadzamy.
Pierwsza wizytę można potraktować, jak rutynowe, profilaktyczne badanie lekarskie. Osobą zachęcającą do wizyty u psychiatry może też być psychoterapeuta, jeśli stwierdzi, że to niezbędny element leczenia.
Oczywiście, niezwykle ważne jest kontynuowanie leczenia w poradni, w większości przypadków po zakończeniu hospitalizacji psychiatrycznej.
Jak wybrać odpowiedniego psychiatrę? Czy umawiając się na wizytę należy wskazać problem, zaburzenie z jakim się zmagamy?
W świecie idealnym każdy psychiatra powinien być odpowiedni, mieć kompetencje i wiedzę, aby właściwie poprowadzić leczenie.
Nie ma konieczności zgłaszania przy okazji umawiania wizyty z jakimi problemami się zmagamy, bo w moim odczuciu nie byłoby to zbyt komfortowe. Wystarczy informacja, że chcemy się zapisać do psychiatry i to po jego stronie leży postawienie rozpoznania, niezależnie od zgłaszanych objawów, oraz dobranie odpowiedniego leczenia.
Próbując odpowiedzieć na pytanie, jak wybrać odpowiedniego psychiatrę, wymienię aspekty, którymi sama bym się kierowała – to zdecydowanie powinna być zaufana placówka, z polecenia osób, które już się leczą, z doświadczeniem w pracy szpitalnej, ale też np. dostępność danego miejsca i specjalistów, żeby możliwe było jak najszybsze dotarcie na wizytę.
Jeśli jest taka możliwość i równolegle korzystamy z psychoterapii, warto wybrać lekarza, który z danym psychoterapeutą współpracuje na co dzień, aby mogli stworzyć zespół terapeutyczny – zespół specjalistów do spraw pomocy danemu pacjentowi.
Jak się przygotować do wizyty psychiatrycznej? Jakie dokumenty należy ze sobą zabrać? Czy warto spisać jakieś swoje spostrzeżenia, przemyślenia?
Przede wszystkim, warto zabrać ze sobą historię dotychczasowego leczenia – karty wypisowe ze szpitali, kopię dokumentacji z poradni, w szczególności te dotyczące zdrowia psychicznego. Jak również spis wszystkich przyjmowanych obecnie leków wraz z dawkowaniem i informacją o rozpoznanych chorobach. Jeśli mówimy o kontynuacji leczenia, to bardzo pomocna też jest informacja o wszystkich lekach przepisywanych w przeszłości przez psychiatrę. Warto też zabrać posiadane wyniki badań – laboratoryjnych, obrazowych głowy (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), EEG – przede wszystkim tych wykonanych w ostatnim roku.
Spisanie swoich spostrzeżeń, przemyśleń czy pytań przed wizytą, rzeczywiście może być pomocne, bo w trakcie wizyty zwyczajnie może nam umknąć, to co wcześniej planowaliśmy powiedzieć.
Od czego zacząć rozmowę? Czy to lekarz powinien zacząć?
Wystarczy zwykłe „Dzień dobry”.
Cała reszta niech pozostanie rolą psychiatry. Zwykle na początku pada pytanie o powód zgłoszenia, dalej lekarz prowadzi rozmowę, podczas której będzie pytał o wszystkie interesującego go informacje z punktu widzenia badania, ale też da szanse dla swobodnej wypowiedzi pacjenta i podzielenia się swoimi odczuciami.
O co może zapytać psychiatra?
O wszystko, zależnie od powodu zgłoszenia. Jest jednak kilka podstawowych tematów, które powinny się pojawić się zawsze na początku leczenia. Jak już wspomniałam, zaczynamy od powodu zgłoszenia. Poza tym padną pytania o historię leczenia, przyjmowanie substancji psychoaktywnych, choroby przewlekłe, obciążenia rodzinne, sytuację socjoekonomiczną. Oczywiście, psychiatra dokładnie wypyta o objawy związane z samopoczuciem psychicznym.
Wiele osób może mieć problem z uzewnętrznieniem swoich problemów? Z werbalizacją? Czy wtedy potrzeba więcej spotkań by zbudować zaufanie do specjalisty?
To bardzo indywidulana kwestia. Przy okazji pierwszych wizyt, pacjenci często zgłaszają, że obawiali się, że nie będą wiedzieć, co powinni powiedzieć, że trudno będzie im nazwać swoje problemy, opowiadać o nich. Zadaniem badającego lekarza jest poprowadzić rozmowę w taki sposób, aby w toku rozmowy ułatwić osobie szukającej pomocy podzielenie się swoimi problemami. Co więcej, badanie psychiatryczne nie polega jedynie na rozmowie, gdy oceniamy stan psychiczny, zwracamy też uwagę na to jak pacjent czuje się podczas rozmowy, czy się uśmiecha, czy płacze, czy jest w widocznym niepokoju, co pomaga nam nazwać objawy, z którymi pacjent się boryka. Z drugiej strony, jeśli ktoś ma trudność z opowiedzeniem o jakiś niezwykle stresujących / traumatyzujących przeżyciach, nie wywieramy presji, starym się najpierw dać poczucie bezpieczeństwa, zbudować zaufanie i w ten sposób stworzyć przestrzeń do mówienia o najtrudniejszych wydarzeniach.
Na ile wizyt u psychiatry należy się nastawić? Czy taki plan terapii można ustalić na pierwszych spotkaniach z psychiatrą?
Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Wszystko zależy od tego z jakim problemem pacjent się zgłasza, na jakim etapie leczenia i jakie będą efekty zaproponowanego postępowania. We wstępnym okresie, to będzie zwykle kilka wizyt w odstępach, co 2-6 tygodni, z czasem wskazane wizyty są coraz rzadsze.
Czy psychiatra może wypisać zwolnienie lekarskie?
Oczywiście, jak każdy lekarz może uzyskać takie prawo od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli psychiatra oceni, że stan zdrowia pacjenta uniemożliwia mu pracę, to na pewno takie zwolnienie wystawi. Co ważne, zadzieje się to dopiero po uzgodnieniu z zainteresowanym, czyli za zgodą pacjenta.
A co z farmakologią – czy każdorazowo będzie konieczna?
Zdecydowanie nie! Unikamy nadmiarowego przepisywania leków. Najpierw wysłuchamy z czym zgłasza się pacjent, jaka jest jego historia, jakie rozpoznanie postawimy, przedstawiamy możliwe opcje terapeutyczne i, zależnie od preferencji i możliwości pacjenta, dobieramy tę najlepszą.
Co, jeśli nie odnajdujemy „chemii” z lekarzem psychiatrą? Czy warto szukać innego, czy lepiej dać sobie szansę?
Przede wszystkim ważne jest, aby pacjent czuł się dobrze, bezpiecznie w gabinecie swojego lekarza, dlatego ta „chemia” jest ważna, ale niekoniecznie musi się pojawić od razu. Myślę więc, że warto spróbować, dać szansę „chemii” na zadziałanie. Zawsze warto też powiedzieć swojemu lekarzowi, co nam utrudnia współpracę z nim. Być może będą to czynniki, na które mamy wpływ i możemy je zmienić.
