Coraz więcej mówi się o potrzebie wspierania dzieci i młodzieży w rozwoju emocjonalnym i społecznym – nie tylko w szkole, ale również poza nią. W odpowiedzi na te potrzeby powstał program „Wakacje z relacjami”, który z roku na rok przyciąga coraz więcej młodych uczestników. To nie są zwykłe półkolonie – to przestrzeń, w której dzieci mogą poczuć się bezpiecznie, budować relacje bez presji i ocen, a przy tym zdobywać niezwykle ważne życiowe kompetencje: umiejętność komunikacji, rozpoznawania emocji, rozwiązywania konfliktów czy wzmacniania poczucia własnej wartości.
W niniejszym wywiadzie rozmawiamy z terapeutką środowiskową, Agatą Jóźwiak, o tym, jakie cele przyświecają warsztatom, dlaczego wakacje to doskonały moment na taką formę wsparcia, oraz jakie realne zmiany zachodzą w uczestnikach – zarówno tych bardziej otwartych, jak i tych wycofanych, potrzebujących więcej czasu i troski.
Zapraszamy do lektury.
Jakie główne cele stawia sobie program „Wakacje z relacjami” i jak wpływa on na rozwój umiejętności społecznych u dzieci i młodzieży?
W najbliższe wakacje chcemy zaprosić dzieci i młodzież do udziału w kolejnej edycji „Wakacje z relacjami”. To ważny czas, aby w oderwaniu od życia szkolnego mogły doświadczać w grupie rówieśniczej kontaktu pozbawionego oceny, w bezpiecznej atmosferze. Aby mogły rozwijać umiejętności społeczne i emocjonalne.
Podczas wspólnych zajęć uczestnicy będą mieli okazję lepiej poznać siebie i innych, uczyć się empatii, współpracy oraz wyrażania emocji w sposób konstruktywny. Poprzez gry, zabawy i twórcze działania dzieci i młodzież będą budować poczucie własnej wartości oraz zaufanie do grupy. To także okazja, by poczuć się ważnym, wysłuchanym i akceptowanym takim, jakim się jest.
Czy wakacje to dobry czas na ego typu warsztaty dla dzieci i młodzieży?
Wakacje dają nam pełen wachlarz możliwości spędzania wolnego czasu. To dobry czas na poznawanie nowych osób, z podobnymi trudnościami. Warto podkreślić, że zajęcia są realizowane w formie zabawy. Dzięki temu dzieci i młodzież łatwiej otwierają się na kontakt, uczą się współdziałania oraz budują relacje w naturalny i niewymuszony sposób. Poprzez wspólne aktywności uczestnicy rozwijają umiejętność rozpoznawania i nazywania emocji, a także radzenia sobie w sytuacjach społecznych. Forma zabawy pozwala na naukę bez presji i ocen, w atmosferze akceptacji i wzajemnego wsparcia.
W jaki sposób warsztaty oferowane w ramach programu pomagają w nauce skutecznej komunikacji i budowaniu relacji?
Podczas zajęć, które realizowane są pod hasłem „Wakacje z relacjami”, rozwijamy wiele umiejętności. Należą do nich. m.in. komunikacja, co bezpośrednio przekłada się na jakość budowanych relacji. Uczymy się prawidłowego budowania pytań, umiejętnego stosowania pytań otwartych i precyzowania pytaniami zamkniętymi. Uczymy się podążania za rozmówcą. Mam nadzieję, że nikogo nie zaskoczę tym, że uczymy się także słuchać. Gdyż słuchanie w komunikacji jest niezwykle ważne i dzięki tej umiejętności mamy możliwość na efektywną wymianę informacji, co przekłada się na jakościową relację.
Dzięki takim działaniom uczestnicy nie tylko lepiej rozumieją siebie i innych, ale także uczą się wyrażać swoje potrzeby w sposób klarowny i bezpieczny. Praktyka komunikacji w grupie rówieśniczej pozwala również wzmacniać poczucie sprawczości i pewności siebie. To wszystko odbywa się w atmosferze zaufania i wzajemnego szacunku, która sprzyja uczeniu się przez doświadczenie.
Jakie konkretne techniki i metody rozwiązywania konfliktów są prezentowane podczas zajęć?
Podczas zajęć prezentujemy różnorodne techniki i metody rozwiązywania konfliktów, dostosowane do wieku uczestników oraz ich możliwości poznawczych i emocjonalnych. Kluczowymi filarami pracy nad konfliktami są empatia i komunikacja – to właśnie one tworzą podstawę do budowania porozumienia i zrozumienia w sytuacjach trudnych.
Uczymy dzieci i młodzież, że konflikt nie musi być zagrożeniem, ale może stać się szansą na rozwój i pogłębienie relacji. Wprowadzamy model komunikacji bez przemocy (NVC – Nonviolent Communication), który opiera się na czterech krokach: obserwacji, nazywaniu uczuć, wyrażaniu potrzeb i formułowaniu prośby. Dzięki temu uczestnicy uczą się mówić o swoich emocjach i potrzebach w sposób nienaruszający granic innych osób.
Stosujemy również technikę „ja-komunikatu”, która uczy wyrażania trudnych emocji bez obwiniania, co znacząco zmniejsza ryzyko eskalacji konfliktu. Pracujemy nad aktywnym słuchaniem – pokazujemy, jak ważne jest nie tylko mówienie, ale też uważne słuchanie drugiej strony, z intencją zrozumienia, a nie odpowiedzi.
Dodatkowo, wykorzystujemy scenki i odgrywanie ról, aby uczestnicy mogli w praktyce przećwiczyć konstruktywne sposoby rozwiązywania sporów, np. szukanie kompromisu, mediację rówieśniczą czy wspólne poszukiwanie rozwiązań metodą „wygrany – wygrany”. Wszystko to odbywa się w atmosferze wzajemnego szacunku i akceptacji, co sprzyja uczeniu się poprzez doświadczenie i refleksję.
Czy zauważa Pani różnicę w podejściu do relacji między uczestnikami tego programu a dziećmi uczęszczającymi na tradycyjne półkolonie?
Jestem zdania, że każda formy aktywności, przebywania w grupie rozwija umiejętności. Uczestnicy „Wakacji z relacjami” będą dysponować całą gamą narzędzi która pozwoli im m.in. rozpoznać swoje emocje i emocji innych, zastosować techniki obniżające napięcie, jak również korzystać w z własnych zasobów.
Podczas zajęć uczymy, jak świadomie reagować na trudne sytuacje – zarówno wewnętrzne, jak i te związane z relacjami z otoczeniem. Dzięki temu młodzi ludzie zyskują większą kontrolę nad swoimi emocjami, co przekłada się na lepszą adaptację w grupie, pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa. Wyposażamy ich w konkretne strategie, jak radzić sobie ze stresem, napięciem czy nieporozumieniami, aby mogli nie tylko lepiej funkcjonować w grupie, ale także przenosić te umiejętności do codzienności, szkoły i domu.
To wszystko sprawia, że po zakończeniu programu uczestnicy wychodzą nie tylko z nowymi znajomościami, ale również z większą świadomością siebie oraz konkretnymi narzędziami, które będą im towarzyszyć na co dzień.
W jaki sposób „Wakacje z relacjami” przyczyniają się do wzmacniania poczucia własnej wartości i pewności siebie u młodych ludzi?
Kiedy pytam dzieci, czy młodzież co dla nich oznacza poczucie własnej wartości, to często słyszę: „znajomość siebie”, „samoświadomość”. Często też obserwuję, jak trudno jest nazwać, wyodrębnić to, co mam, co umiem zrobić, zaakceptować to, czego nie umiem, nie wiem i mam do tego prawo.
Właśnie w taki sposób odbywa się wzmacnianie poczucia własnej wartości u młodych ludzi – poprzez pokazanie, nazwanie i uświadomienie sobie tego, co każdy z nich posiada, kim jest i jakimi ludźmi się otacza. Kluczowe jest poznanie siebie, swoich mocnych stron, potrzeb i granic.
Równie istotne jest zbudowanie świadomości, gdzie znajduje się źródło ich wartości – czy opiera się ono na wewnętrznym przekonaniu o własnej sile i unikalności, czy też zależy od opinii i ocen otoczenia. Dążymy do tego, aby uczestnicy coraz częściej znajdowali to źródło w sobie, budując stabilne i autentyczne poczucie własnej wartości.
Jakie korzyści widzi Pani dla rodziców, którzy zdecydują się na uczestnictwo swoich dzieci w tym programie?
Na myśl przychodzi mi rodzeństwo – 12-letnia dziewczynka i jej siostra, młodsza o dwa lata. W zajęciach uczestniczyła starsza z nich. Z relacji rodziców wiem, że od tego czasu zaczęła być bardziej asertywna w klasie, potrafi nazywać swoje emocje i z większą swobodą nawiązuje relacje z rówieśnikami. Młodsza siostra natomiast nadal zmaga się z trudnościami w wyrażaniu emocji, rzadko zgłasza się do zadań i wycofuje się w sytuacjach wymagających aktywności.
To zestawienie doskonale pokazuje, jak udział w „Wakacjach z relacjami” może realnie wpłynąć na funkcjonowanie dziecka – wzmacniać pewność siebie, rozwijać kompetencje emocjonalne i społeczne. Zmiany, które zaszły u starszej siostry, są przykładem tego, jak ważne jest stworzenie przestrzeni do bezpiecznego eksperymentowania z nowymi zachowaniami, wyrażania siebie i budowania relacji bez lęku przed oceną.
Widzimy, że młodsza siostra również potrzebuje takiego doświadczenia – wsparcia w nauce nazywania emocji, odnalezienia się w grupie i budowania poczucia sprawczości. To właśnie takim dzieciom dedykowany jest ten program – by mogły poczuć, że mają wpływ, że są ważne, i że ich głos ma znaczenie.
