Zdrowie psychiczne ma kluczowe znaczenie dla satysfakcji życiowej jednostki, a także jej uczestnictwa w życiu rodzinnym, społecznym, zawodowym i gospodarczym. Z wielu powodów stan zdrowia psychicznego współczesnych ludzi pogarsza się i jest to problem globalny. Jednym z najczęściej występujących problemów zdrowotnych jest depresja. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do 2030 r. depresja pod względem całkowitego globalnego obciążenia chorobami niezakaźnymi wyprzedzi schorzenia sercowo-naczyniowe i stanie się najczęściej występującą chorobą przewlekłą. W Unii Europejskiej na depresję choruje obecnie 6,7% populacji. W wyniku problemów psychicznych lub samobójstw umiera każdego roku ponad 84 000 Europejczyków!
Czym są zaburzenia depresyjne?
Zaburzenia depresyjne są poważnymi stanami psychicznymi charakteryzującymi się głębokim obniżeniem nastroju i utratą zainteresowania życiem. Typowe objawy depresji obejmują:
- Obniżony nastrój: Osoba odczuwa smutek, poczucie beznadziejności i przygnębienie przez większość czasu.
- Uczucie zmęczenia: Osoba doświadcza chronicznego zmęczenia i braku energii, nawet przy minimalnym wysiłku.
- Brak sił do wykonywania codziennych obowiązków: Wykonywanie prostych czynności może stać się trudne i przytłaczające.
- Utrata przyjemności i radości: Osoba traci zainteresowanie wcześniej lubianymi czynnościami i doświadcza trudności w czerpaniu przyjemności z życia.
- Zmiany apetytu: Może wystąpić utrata apetytu i znacząca utrata masy ciała lub nadmierny apetyt i przyrost masy ciała.
- Zaburzenia snu: Problemy ze snem, takie jak bezsenność, wczesne wybudzanie się lub nadmierna senność mogą towarzyszyć depresji.
- Trudności z koncentracją uwagi: Osoba może mieć trudności w skupianiu się, podejmowaniu decyzji i zapamiętywaniu informacji.
- Spowolnienie psychoruchowe: Osoba doświadcza spowolnienia procesów myślowych i ruchowych, może mówić wolniej i poruszać się wolniej.
- Poczucie bezwartościowości: Osoba ma negatywne i pesymistyczne przekonania o sobie, czuje się bezwartościowa i ma obniżone poczucie własnej wartości.
- Myśli i tendencje samobójcze: Depresja może prowadzić do myśli samobójczych, planów samookaleczenia lub prób samobójczych.
Depresja jest nie tylko procesem zaburzonego przetwarzania informacji, wpływającym na nastrój, determinującym poczucie własnej wartości, poziom aktywności i przeżywanej satysfakcji. Stanowi istotne zagrożenie dla funkcjonowania indywidualnego ograniczając w istotny sposób możliwość realizacji zadań życiowych, również społecznych, edukacyjnych i zawodowych. Poważne trudności w funkcjonowaniu poznawczym powodują, że dotychczas wypełniane zadania stają się zbyt trudne, a nawet niedostępne dla jednostki. Depresja ogranicza też bycie responsywnym, uważnym rodzicem, wtórnie pogłębiając poczucie bezradności i beznadziejności u osoby jej doświadczającej, ale także wywołując frustrację u bliskich jej osób. Nieleczona choroba stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Nie można więc oczekiwać, że osoba jej doświadczająca bez odpowiedniego leczenia powróci do poprzedniego poziomu funkcjonowania indywidualnego i społecznego, w tym zawodowego.
Diagnoza zaburzeń depresyjnych opiera się na obecności opisanych powyżej objawów objawów przez co najmniej dwa tygodnie. Ważne jest zrozumienie, że depresja może mieć różne oblicza i objawy mogą się różnić między jednostkami. Niektóre osoby mogą doświadczać pobudzenia psychoruchowego, napięcia i niepokoju, podczas gdy inne mogą maskować depresję przez inne zaburzenia lękowe, objawy somatyczne lub uzależnienia.
Wpływ depresji na funkcjonowanie zawodowe
Jednym z wyraźnych skutków depresji są trudności zawodowe. Osoby cierpiące na ciężką depresję często nie są w stanie kontynuować pracy, co prowadzi do rezygnacji z zatrudnienia i doświadczania bezrobocia. Ten proces powoduje wzrost wydatków na zasiłki chorobowe i zasiłki dla osób bezrobotnych, obciążając system opieki społecznej. Dane statystyczne ukazują, że depresja jest jednym z głównych powodów absencji chorobowej w Polsce, a blisko połowa zaświadczeń z tego powodu dotyczy osób w wieku 35-49 lat.
Te statystyki wskazują na konieczność skoncentrowania uwagi na problemie depresji i jego wpływie na społeczeństwo. Wymaga to zwiększenia świadomości na temat znaczenia zdrowia psychicznego oraz zapewnienia odpowiednich zasobów i wsparcia dla osób zmagających się z tym zaburzeniem. Konieczne jest także kontynuowanie działań mających na celu redukcję stygmatyzacji związanej z chorobami psychicznymi i promowanie otwartej rozmowy na temat zdrowia psychicznego.
Koszty ekonomiczne i społeczne związane z depresją
Utrata produktywności
Depresja ma poważny wpływ na wydajność i obecność w miejscu pracy. Osoby cierpiące na depresję często mają trudności w koncentracji, podejmowaniu decyzji i wykonywaniu codziennych obowiązków. Może to prowadzić do zmniejszenia produktywności, braku zaangażowania w pracę, błędów i konfliktów z innymi pracownikami. Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja i lęki kosztują światową gospodarkę około 1 biliona dolarów rocznie ze względu na utratę produktywności.
Bezrobocie i trudności zawodowe
Depresja może prowadzić do utraty pracy lub trudności w znalezieniu zatrudnienia. Osoby z depresją często napotykają trudności w radzeniu sobie ze stresem zawodowym, niską motywacją i koncentracją, co może wpływać na ich zdolność do utrzymania pracy. Bezrobocie i niestabilność zawodowa mają negatywne konsekwencje ekonomiczne dla jednostki i społeczeństwa.
Wzrost kosztów opieki zdrowotnej
Leczenie depresji, w tym terapia psychologiczna i farmakologiczna, może być kosztowne zarówno dla pacjentów, jak i dla systemu opieki zdrowotnej. Osoby z depresją mogą potrzebować regularnych wizyt u specjalistów, długotrwałej terapii i regularnego przyjmowania leków antydepresyjnych. Wysokie koszty leczenia i opieki zdrowotnej obciążają systemy ubezpieczeń zdrowotnych i mogą prowadzić do ograniczeń dostępu do odpowiedniej opieki dla osób o niższych dochodach.
Koszty związane ze zdrowiem fizycznym
Depresja ma silny związek z pogorszeniem zdrowia fizycznego. Osoby z depresją często cierpią na przewlekłe choroby, takie jak choroby serca, cukrzyca, otyłość i bóle przewlekłe. Leczenie tych chorób wiąże się z dodatkowymi kosztami dla systemu opieki zdrowotnej.
Koszty opieki społecznej
Depresja ma również wpływ na opiekę społeczną. Osoby z depresją mogą wymagać wsparcia rodzin i przyjaciół, a także dostępu do usług społecznych, takich jak grupy wsparcia i rehabilitacja psychospołeczna. Koszty związane z zapewnieniem odpowiedniej opieki społecznej mogą być znaczne.
Warto zauważyć, że koszty depresji są wielowymiarowe i mają negatywny wpływ na życie jednostki, rodziny i społeczeństwa jako całości. Dlatego też ważne jest inwestowanie w profilaktykę, wczesne wykrywanie i skuteczne leczenie depresji, aby zminimalizować te koszty i poprawić jakość życia osób dotkniętych tą chorobą.
Podsumowanie
Depresja to złożone schorzenie, które wymaga zintegrowanego podejścia od strony społecznej, medycznej i psychologicznej. Dostęp do skutecznych psychoterapii, terapii farmakologicznych i wsparcia społecznego są niezbędne dla osób cierpiących na depresję. Tylko poprzez zrozumienie, wspieranie i inwestowanie w zdrowie psychiczne społeczeństwa można skutecznie przeciwdziałać negatywnym skutkom depresji i poprawić jakość życia dotkniętych nią osób.
