Zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie się czy ARFID – unikające/restrykcyjne zaburzenie jedzenia, to nie tylko problemy związane z jedzeniem – to przede wszystkim zaburzenia emocjonalne i poznawcze, które wpływają na funkcjonowanie całego życia pacjenta. W Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii Centrum CBT, pracującej z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi, podstawową formą pomocy jest psychoterapia indywidualna zaburzeń odżywiania, łącząca pracę nad emocjami, schematami myślenia, relacją z ciałem i mechanizmami podtrzymującymi chorobę.
To właśnie psychoterapia umożliwia odzyskanie kontroli nad jedzeniem, zrozumienie własnych reakcji emocjonalnych i trwałą zmianę sposobu funkcjonowania.
Dlaczego psychoterapia jest fundamentem leczenia zaburzeń odżywiania?
Choć w procesie zdrowienia niezbędna jest również rehabilitacja żywieniowa i opieka psychiatryczna, to jednak kluczowe pozostaje zrozumienie emocjonalnych, psychologicznych i relacyjnych mechanizmów stojących za chorobą.
Wiele osób z zaburzeniami odżywiania:
- traktuje jedzenie jako sposób regulacji emocji,
- zmaga się z perfekcjonizmem, samokrytyką i niską samooceną,
- uzależnia poczucie własnej wartości od wagi i wyglądu,
- doświadcza problemów w relacjach z bliskimi,
- ma trudność w rozpoznawaniu i wyrażaniu emocji.
Psychoterapia indywidualna zaburzeń odżywiania pomaga zrozumieć, w jaki sposób choroba pełni określoną „funkcję psychologiczną” – np. daje poczucie kontroli, odwraca uwagę od trudnych uczuć lub pełni rolę strategii radzenia sobie ze stresem.
Jak wygląda psychoterapia w zaburzeniach odżywiania?
Psychoterapia osób z zaburzeniami odżywiania jest procesem wieloetapowym i dostosowanym do wieku, stanu zdrowia oraz indywidualnych doświadczeń pacjenta. Zwykle obejmuje:
- Budowanie poczucia bezpieczeństwa i relacji terapeutycznej
To kluczowy etap, ponieważ wielu pacjentów długo ukrywa chorobę, wstydzi się objawów lub odczuwa lęk przed zmianą. Terapia daje przestrzeń do rozmowy bez oceniania i nacisku.
- Praca nad rozpoznawaniem emocji
Osoby z zaburzeniami odżywiania często nie potrafią nazwać swoich uczuć lub reagują na nie impulsywnie poprzez jedzenie, głodzenie się, oczyszczanie lub kompulsywne ćwiczenia. Psychoterapeuta uczy:
- nazywania emocji,
- rozumienia ich źródeł,
- regulowania napięcia bez sięgania po zachowania chorobowe.
- Zmiana przekonań i schematów myślenia
W zaburzeniach odżywiania bardzo często występują:
- myśli katastroficzne („jeśli zjem więcej, nie przestanę”),
- zniekształcenia poznawcze dotyczące ciała i wagi,
- perfekcjonizm i skrajne normy („muszę mieć idealną kontrolę”),
- uzależnienie poczucia wartości od wyglądu.
Terapia pomaga odkryć ich źródła i stopniowo je zmieniać.
- Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z objawami
To jeden z kluczowych elementów leczenia. Pacjent uczy się:
- reagować na głód psychiczny i fizjologiczny,
- radzić sobie z napadami objadania lub przymusem ograniczania jedzenia,
- zmniejszać unikanie jedzenia poprzez stopniową ekspozycję,
- redukować stres bez używania zachowań kompensacyjnych.
Ważnym obszarem pracy jest także uniezależnienie samooceny od wagi i wyglądu, co dla wielu osób z zaburzeniami odżywiania bywa największym wyzwaniem.
- Praca nad relacją z ciałem
Terapia obejmuje zrozumienie:
- skąd bierze się lęk przed jedzeniem,
- dlaczego ciało jest postrzegane jako „wrogie”,
- jak redukować dysmorfię i poprawić komunikację z sygnałami ciała.
Wspierane jest to często elementami uważności, terapii akceptacji oraz technikami pracy z ciałem.
- Utrwalanie zdrowych nawyków i zapobieganie nawrotom
Pacjenci uczą się rozpoznawać sygnały pogorszenia stanu psychicznego oraz budować system wsparcia, który pomoże utrzymać efekty terapii.
Psychoterapia a współpraca w zespole terapeutycznym
Leczenie zaburzeń odżywiania wymaga zawsze podejścia interdyscyplinarnego. W Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii Centrum CBT psychoterapeuci ściśle współpracują z:
- psychiatrami,
- dietetykami,
- lekarzami prowadzącymi pacjenta,
- rodziną (w przypadku dzieci i nastolatków),
- szkołą lub środowiskiem edukacyjnym.
Dzięki temu terapia jest spójna, bezpieczna i dopasowana do wszystkich potrzeb pacjenta.
Dlaczego psychoterapia jest skuteczna?
Dobrze prowadzona psychoterapia pomaga zrozumieć mechanizmy choroby, daje narzędzia do radzenia sobie z emocjami, zmienia sposób myślenia o sobie i swoim ciele, odbudowuje poczucie wpływu i sprawczości oraz wspiera w powrocie do normalnego funkcjonowania i relacji społecznych. Nie jest to proces „szybkiej zmiany”, lecz realna, głęboka i stopniowa praca, która umożliwia trwałe wyjście z zaburzeń odżywiania. Psychoterapia pozwala pacjentowi nie tylko poradzić sobie z objawami, ale również dotrzeć do ich źródeł – lęku, perfekcjonizmu, niskiej samooceny czy trudności w regulacji emocji. To właśnie dzięki temu możliwa jest odbudowa zdrowej relacji z jedzeniem, ciałem i samym sobą oraz stworzenie fundamentów, które zmniejszają ryzyko nawrotów i pozwalają na pełniejsze, bardziej świadome życie.
Psychoterapia jest fundamentem leczenia zaburzeń odżywiania
Psychoterapia pozwala dotrzeć do emocjonalnych i poznawczych przyczyn choroby. W połączeniu z opieką psychiatryczną i rehabilitacją żywieniową daje największą szansę na trwałe wyzdrowienie.
W Poradni Zaburzeń Odżywiania i Psychogastroenterologii Centrum CBT pracujemy z dziećmi, nastolatkami i dorosłymi, oferując kompleksową pomoc oraz bezpieczną przestrzeń do odbudowy zdrowej relacji z jedzeniem, emocjami i samym sobą.
