Zespół lęku uogólnionego, znany również jako zaburzenie lękowe uogólnione (ang. Generalized Anxiety Disorder, GAD), jest chronicznym zaburzeniem lękowym. Charakteryzuje je stała obecność lęku, niezależna od okoliczności zewnętrznych, co nazywane jest „lękiem wolnopłynącym”. Nawet w sytuacjach, gdy nie ma konkretnych powodów do obaw, osoba z GAD może odczuwać nieustanny lęk przed nieszczęściem. Martwienie się pełni różne funkcje, często mające charakter ochronny. Osoby z GAD wierzą, że przez martwienie się będą lepiej przygotowane na najgorsze, uważają je za strategię radzenia sobie z niepowodzeniami. Mają przekonanie, że martwienie się pozwoli im rozwiązać problemy, przewidzieć konsekwencje i uniknąć niebezpieczeństw.
Najtrudniejszą cechą lęku wolnopłynącego jest to, że jest on niekontrolowany. Osoba cierpiąca z GAD ma wrażenie, że lęk jest jak zacięta płyta, która ciągle odtwarza tę samą piosenkę.
Jak często występuje zespół lęku uogólnionego?
Statystyki dotyczące zaburzenia lękowego uogólnionego (GAD) w różnych populacjach są zróżnicowane.
W Polsce, według danych statystycznych EZOP I z 2012 roku, 9,6% Polaków cierpi na zaburzenia lękowe, a 1,1% zmaga się z zespółem lęku uogólnionego. Warto zauważyć, że jest to ogólna liczba dotycząca wszystkich rodzajów zaburzeń lękowych.
W Stanach Zjednoczonych, według badań przeprowadzonych do 2015 roku, aż 33,7% osób otrzymało diagnozę zaburzeń lękowych. Z zespółem lęku uogólnionego zmaga się tam 6,2% populacji.
Jeśli chodzi o różnice płciowe, zespół lęku uogólnionego występuje częściej u kobiet. Statystyki wskazują na to, że kobiety są bardziej podatne na rozwinięcie zaburzeń lękowych, w tym zespół lęku uogólnionego, w porównaniu do mężczyzn.
Objawy lęku uogólnionego
Osoby dotknięte tym zaburzeniem doświadczają nadmiernego zamartwiania się różnymi aspektami życia codziennego, takimi jak szkoła, rodzina, zdrowie i inne.
Jedną z typowych cech zespół lęku uogólnionego jest nadmierny poziom niepokoju, który stale towarzyszy osobie dotkniętej tym zaburzeniem. Zamartwianie się staje się powszechnym i nieustającym elementem ich życia. Dodatkowo, osoby te często doświadczają uczucia rozdrażnienia, nerwowości, wzmożonego napięcia mięśniowego, problemów ze snem oraz trudności z koncentracją uwagi. Osoby dotknięte zespołem lęku uogólnionego mogą także doświadczać różnych objawów somatycznych, takich jak duszności, bóle w klatce piersiowej, nudności, zawroty głowy i kołatania serca. Osoby z tym zaburzeniem często odczuwają ciągłe zmęczenie, znużenie i apatię. Mogą być postrzegane jako „leniwe”, choć w rzeczywistości wynika to z wpływu lęku na ich funkcjonowanie.
Zespół lęku uogólnionego powoduje istotne cierpienie psychiczne i znacząco upośledza funkcjonowanie społeczne. Osoby dotknięte tym zaburzeniem często rezygnują z aktywności czy czynności, które wcześniej przynosiły im satysfakcję. Lęk i związane z nim objawy mogą wpływać na różne obszary życia, takie jak szkoła, relacje z rodzeństwem i rówieśnikami, a także na rozwój osobisty.
Przyczyny lęku uogólnionego
Przyczyny zespołu lęku uogólnionego nie są jednoznaczne i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Badania wskazują na rolę genów w patogenezie tego zaburzenia, ponieważ osoby mające krewnych z zaburzeniami lękowymi lub z samym zespołem lęku uogólnionego mają większe ryzyko jego wystąpienia. Dodatkowo, stresujące wydarzenia życiowe, takie jak utrata pracy czy śmierć bliskiej osoby, mogą predysponować do rozwoju zespołu lęku uogólnionego. Nieprawidłowe poziomy neuroprzekaźników, takich jak serotonina i noradrenalina, również mogą odgrywać rolę w powstawaniu tego zaburzenia.
Diagnoza lęku uogólnionego
Aby diagnozować zespół lęku uogólnionego, objawy muszą być obecne przez większość dni i utrzymywać się przez kilka miesięcy. Diagnoza zespołu lęku uogólnionego jest ustalana przez lekarza psychiatrę na podstawie wywiadu i badania psychiatrycznego. Ważne jest również wykluczenie innych schorzeń, które mogą powodować podobne objawy.
Współchorobowość
Współwystępowanie zaburzeń psychicznych jest powszechne w przypadku zaburzenia lękowego uogólnionego. Choroba ta często towarzyszy innym zaburzeniom psychicznym, takim jak epizod depresji, dystymia, zespół stresu pourazowego, napady lęku panicznego czy fobia społeczna. Wielu pacjentów z GAD zgłasza również problemy związane z uzależnieniem od alkoholu, substancji psychoaktywnych lub nadużywaniem leków o dużym potencjale uzależniającym.
Oprócz objawów lękowych, GAD manifestuje się również objawami somatycznymi, takimi jak bóle głowy, drżenia, zawroty głowy, przyspieszony rytm serca, duszność, kołatanie serca oraz różne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak trudności w połykaniu, uczucie obstrukcji czy bóle w nadbrzuszu. Często zgłaszane dolegliwości są niespecyficzne i nie potwierdzają się w badaniach diagnostycznych.
Leczenie zespołu lęku uogólnionego
Leczenie zespołu lęku uogólnionego opiera się na psychoterapii oraz farmakoterapii. Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest często zalecana jako pierwsza linia leczenia, która pomaga pacjentowi zrozumieć i skonfrontować się z myślami i przekonaniami, które podtrzymują lęk. Farmakoterapia obejmuje stosowanie leków przeciwdepresyjnych, takich jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), które wykazują działanie przeciwlękowe.
Rokowanie dla pacjentów z zespołem lęku uogólnionego jest dobre, ponieważ dzięki odpowiedniemu leczeniu, w tym farmakoterapii, psychoterapii i zmianom stylu życia, większość osób doświadczających tego zaburzenia może osiągnąć częściowe lub całkowite zmniejszenie objawów i poprawę jakości życia.
W przypadku podejrzenia zespołu lęku uogólnionego, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem psychiatrą, który przeprowadzi odpowiednią ocenę i zaplanuje odpowiednie leczenie.
Podsumowanie
Zespół lęku uogólnionego to przewlekłe zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się silnym lękiem i uporczywym zamartwianiem się bez jasno określonych przyczyn.
Ważne jest zrozumienie, że uogólnione zaburzenia lękowe to poważne schorzenie, które wymaga profesjonalnej pomocy. Wczesne rozpoznanie i interwencja mogą znacząco poprawić jakość życia osób dotkniętych tym zaburzeniem.
