W dzisiejszym szybkim tempie życia, pełnym wymagań i ciągłego napięcia, nie jest rzadkością odczuwanie braku chęci i energii do wykonywania codziennych obowiązków. Często bagatelizujemy znaki wysyłane nam przez nasze ciało i umysł, ignorując konieczność zatrzymania się i zastanowienia nad własnym stanem psychicznym. Brak tego zrozumienia może prowadzić do poważnych konsekwencji, a jednym z nich jest zmęczenie psychiczne.
Zjawisko to jest uniwersalnym wyzwaniem, które może dotknąć każdego z nas. Przeładowanie bodźcami, niekończące się listy obowiązków i presja czasu to tylko kilka czynników, które przyczyniają się do naszego psychicznego wyczerpania.
Warto zrozumieć, że zmęczenie psychiczne to nie tylko chwilowe uczucie znużenia, ale również sygnał naszego organizmu o konieczności podjęcia działań zaradczych. Ignorowanie tych sygnałów może prowadzić do chronicznego stanu zmęczenia psychicznego, który negatywnie wpływa na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu zjawisku, analizując jego objawy, przyczyny i skutki. Dowiemy się, jak rozpoznać sygnały alarmowe wysyłane przez nasze ciało i umysł.
A przede wszystkim jak sobie radzić ze zmęczeniem psychicznym?
Czym jest zmęczenie psychiczne?
Przemęczenie psychiczne może być odczuwane przez każdą osobę w inny sposób. Co oczywiście stanowi spore wyzwanie dla postawienia właściwej diagnozy. Dla jednych ogólne zmęczenie życiem, dla innych przytłoczenie obowiązkami zawodowymi, dla jeszcze innych nadmiar obowiązków domowych i konieczność ich skoordynowania, czy też brak energii do pracy i brak uczucia satysfakcji z jej rezultatów lub innych czynności, które dotychczas sprawiały radość.
Warto tu również podkreślić, że trudno być cały czas superoptymistycznym i radosnym, gdyż krótkotrwałe oznaki przemęczenia ciągłym pędem, czy to w życiu, czy to w pracy, są oczywiście stanem naturalnym, na który każdy z nas może sobie pozwolić. Natomiast kluczowy jest tu czas utrzymywania się stanu przemęczenia psychicznego. Bo problem pojawia się wtedy, gdy oznaki przemęczenia utrzymują się zbyt długo. Co więcej, zła kondycja psychiczna generuje często dolegliwości somatyczne, a zmęczenie psychiczne i fizyczne często idą ze sobą w parze. Tym samym szybki tryb życia i codzienne męczące obowiązki w dłuższej perspektywie mogą wywołać problemy ze snem, koncentracją, pamięcią, czy motywacją do jakiejkolwiek aktywności.
Co powoduje zmęczenie psychiczne?
Zmęczenie psychiczne to nie nadmiar obowiązków, a przynajmniej nie tylko. Zmęczenie psychiczne, to bardziej złożony problem, w którym z pozoru błahe czynniki, jak chwilowe spiętrzenie zajęć, stresujące sytuacje w domu lub w pracy, wizyta w urzędzie, choroba w rodzinie, urastają do znacznie poważniejszej rangi. Jakie są zatem najpowszechniejsze przyczyny przemęczenia psychicznego?
Po pierwsze to przewlekły stres. I choć jest wszechobecny w naszym codziennym życiu, to skumulowany lub zintensyfikowany może przyjąć formę dystresu, czyli napięcia nerwowego, które powoduje cierpienie. A długotrwały chroniczny stres prowadzi do poważnych konsekwencji, jak chociażby to, że negatywnie wpływa na psychikę, fizjologię, a przede wszystkim na relacje społeczne.
Po drugie, jako społeczeństwo jesteśmy dzisiaj przebodźcowani. Internet, telewizja, radio, kanały social mediowe, zewsząd „atakujące” nas informacje, często zdjęcia obrazujące brutalne sceny, smutne lub przerażające historie. Do tego dźwięki, najczęściej hałas, niewłaściwe oświetlenie, ruch uliczny lub natłok ludzi mogą dodatkowo wpływać na nasze obciążenie psychiczne.
Po trzecie nuda lub rutyna, powtarzalność czynności mogą wprowadzać w zły stan psychiczny. Objawami przygnębiającej rutyny mogą być brak motywacji, zły nastrój, drażliwość i senność.
Monotonia tym samym może prowadzić do frustracji i wypalenia zawodowego.
Natomiast na drugim biegunie może występować nadmiar codziennych obowiązków, co naturą rzeczy powoduje zmęczenie i fizyczne i psychiczne. Zazwyczaj cierpi na tym również jakość snu, bo wiele osób stara się nadrobić zaległości nocą.
Skrupulatność i perfekcjonizm to pozytywne cechy, ale wszystko co w nadmiarze, może utrudniać pracę i może sprawić, że rozpoczęcie lub zakończenie zadania stanie się ogromnym wysiłkiem, bo wciąż dane zadanie lub projekt, nie będą spełniały oczekiwanych standardów.
Nie bez znaczenia dla zmęczenia psychicznego są problemy w życiu prywatnym i zawodowym.
Niepewność miejsca pracy, konflikty z bliskimi osobami, rozwód, napięcia w rodzinie to poważne kłopoty, które w dłuższej perspektywie potrafią stać się znaczącym obciążeniem psychicznym.
Czy odpoczynek fizyczny pozwoli odpocząć psychicznie?
Zaobserwowanie u siebie lub u bliskiej osoby zmęczenia psychicznego, to tylko pierwszy krok. Najważniejsze to wiedzieć, jak poradzić sobie z wyczerpaniem. Odpoczynek fizyczny, danie sobie większego luzu i swobody, to na pewno znacząca ulga. Ale pomocna może się okazać również psychoterapia, która pozwala dotrzeć do własnych emocji i myśli, a także przygotować siebie na przyszłe potencjalne obciążenia, które mogłyby wpływać na nasza psychikę.
A zatem odpowiednia długość i jakość snu to podstawa. Organizm najlepiej regeneruje się podczas snu. Ale nie tylko długość odpoczynku nocnego ma znaczenie ale też jakość. A zatem higiena snu, ograniczenie dostępu do urządzeń emitujących niebieskie światło, eliminację hałasów, przewietrzona sypialnia, to ważne elementy dla jakościowego snu.
Równie istotne jest zdrowa dieta, która nie tylko dostarcza odpowiednich składników odżywczych, ale też wpływa na nasz mózg. Do tego aktywność fizyczna, która stymuluje nasz układ nerwowy i pozwala wyprodukować ogromną ilość endorfin, to kolejne elementy na drodze do odpoczynku psychicznego.
Psychoterapia może dać ulgę zmęczonemu umysłowi
Jeśli zarówno sen, jak i odpoczynek fizyczny nie przynoszą ulgi, warto skonsultować swoje zmęczenie psychiczne z psychoterapeutą. Nawet kilka spotkań z psychologiem może pomóc odnaleźć balans i równowagę życiową. Czasami spojrzenie na nasze życie kogoś z boku, specjalisty, pozwoli złapać dystans do rzeczy, które nas nadmiernie obciążają. Może się też okazać, że naszym problemem nie jest sam nadmiar obowiązków, ale nieumiejętność ich delegowania. Bo czy wszystkie rzeczy, które masz na głowie, są równie ważne? A może część z nich wykonujemy niemal automatycznie, bez zastanowienia? Dlatego warto priorytetyzować zadania do wykonania, nie tylko w pracy, ale i w domu. Bo zdrowie psychiczne to podstawa zdrowego funkcjonowania w życiu.
