Zespół wypalenia najczęściej jest kojarzony z wypaleniem zawodowym, w rzeczywistości jednak może dotyczyć wielu obszarów życia. Jest definiowany jako stan zmęczenia czy frustracji wynikający z braku oczekiwanej nagrody. Jeśli zaangażowanie i poświęcenie się w pracy, związku, czy dążenie do osiągnięcia konkretnego celu nie przynosi spodziewanych efektów, dochodzi do wyczerpania emocjonalnego i przekonania, że podejmowane wysiłki są daremne. Emocjonalne wyczerpanie to poczucie nadmiernego obciążenia, przemęczenia, pustki emocjonalnej, braku energii. Jest to najbardziej uderzający objaw zespołu wypalenia. Wszyscy ludzie poszukują wzajemności w relacjach z innymi i oceniają je w kategoriach kosztów, (zaangażowanie, starania) w oraz zysków i nagród (skuteczność działań, uznanie, docenianie wysiłków). Jeśli w relacjach nie ma równowagi, uruchamiane są mechanizmy obniżające nakłady. Najczęściej jest to wycofanie lub zmniejszenie zaangażowania oraz zwiększanie emocjonalnego dystansu. Są to naturalne mechanizmy obronne, ale ich konsekwencje mogą prowadzić do obojętnego, bezosobowego podchodzenia do innych ludzi i zadań oraz spadku satysfakcji.
Wypalenie pojawia się jako efekt braku równowagi między wymaganiami, a zasobami (strategiami radzenia sobie). Jest rozwijającym się stopniowo procesem, prowadzącym do obniżenia satysfakcji i jakości życia. Samo w sobie nie jest formą psychopatologii, może natomiast prowadzić do szeregu zaburzeń psychicznych, takich jak: uzależnienia, zaburzenia lękowe i depresyjne.
Środki zaradcze:
- treningi umiejętności interpersonalnych zwłaszcza w zakresie komunikacji, radzenia sobie z przewlekłym stresem,
- wsparcie psychologiczne w sytuacjach kryzysowych,
- uczenie się adekwatnych nowych strategii radzenia sobie.
