Seksualność jest integralną częścią życia człowieka, a problemy z nią związane mogą znacząco wpływać na jego samopoczucie i relacje z innymi. Seksuologia to dziedzina nauki zajmująca się zdrowiem seksualnym człowieka, a seksuolog to specjalista, który pomaga rozwiązywać problemy natury seksualnej.
W tym wywiadzie z psycholożką i psychoterapeutką poznawczo-behawioralną, Klaudią Woźniak omawiamy kilka ważnych kwestii związanych z seksuologią, m.in.:
- Kiedy warto wybrać się do seksuologa?
- Jak wygląda wizyta u seksuologa?
- Co w relacji intymnej można sklasyfikować jako zaburzenie?
- Czy do seksuologa należy zgłaszać się z partnerem/partnerką?
- Z jakimi problemami najczęściej zgłaszają się pacjenci?
- Jak wygląda terapia u seksuologa?
- Kiedy kończy się rola terapeuty par a zaczyna rola seksuologa?
- Czy temperament seksualny jest wrodzony czy nabyty?
- Z jakimi mitami spotyka się seksuolog w swojej pracy?
Zapraszamy do lektury wywiadu.
Kim jest seksuolog? Czym się różni, i czy w ogóle, seksuolog od seksuologa klinicznego?
Seksuolog jest specjalistą, który zajmuje się sferą życia seksualnego człowieka oraz leczeniem/terapią zaburzeń seksualnych. Najczęściej tytułem tym posługuje się osoba, która ukończyła 2-letnie studia z dziedziny seksuologii. Warto zaznaczyć, że seksuolog nie jest lekarzem. Oczywiście może to być osoba, która dodatkowo zdobyła wykształcenie medyczne, ale również mogą to być psycholodzy bądź psychoterapeuci, a co za tym idzie, takie osoby nie mają uprawnień do wydawania recept. Uprawnienia te mają natomiast lekarze seksuolodzy, najczęściej ginekolodzy, którzy mogli dodatkowo ukończyć studia z zakresu seksuologii.
Z kolei seksuolog kliniczny jest to osoba, która poza ukończeniem studiów z dziedziny seksuologii, spełniła dodatkowe warunki i uzyskała Certyfikat Seksuologa Klinicznego. Te dodatkowe warunki obejmują m.in. udokumentowanie działalności klinicznej w ostatnich 3 latach związanych z problematyką seksuologiczną, uzyskanie certyfikatu w dziedzinie psychoterapii oraz zdanie egzaminu przed komisją. Wymagania te sprawiają, że nie każdy specjalista po ukończeniu studiów z zakresu seksuologii decyduje się na podjęcie dalszych kroków celem uzyskania tytułu seksuologa klinicznego. Spotkałam się natomiast wielokrotnie z przypadkami, gdzie pojęcie „seksuolog” oraz „seksuolog kliniczny” używane jest naprzemiennie.
Rozmowy o sprawach intymnych bywają niełatwe, dlatego wizyta u seksuologa może wywoływać u niektórych osób lęk. Kiedy warto wybrać się do poradni seksuologicznej? Kto powinien pójść do seksuologa?
Istnieje bardzo wiele powodów, z którymi można zgłosić się do seksuologa. Może on pomóc w obszarze dysfunkcji seksualnych, jak również udzielić wsparcia w uzyskaniu satysfakcji w relacjach partnerskich oraz stosunku płciowym. Jeśli pójście do poradni seksuologicznej wydaje się być zbyt trudne, to może warto poszukać seksuologa przyjmującego w prywatnym gabinecie, bądź skorzystać z konsultacji w formie online. Niektóre osoby poruszają temat seksualności podczas swojej psychoterapii, do czego osobiście bardzo zachęcam pacjentów/klientów, ponieważ jest to nieodłączny element życia. W takich sytuacjach często psychoterapeuci decydują się pracować nad tym obszarem, poddając się superwizji.
Jak wygląda wizyta u seksuologa?
Pierwsza wizyta u seksuologa polega na zebraniu szczegółowego wywiadu. Seksuolog pyta m.in. o dzieciństwo pacjenta, dojrzewanie, funkcjonowanie społeczne, kontakty seksualne, przebyte choroby. Przy zgłaszanych dysfunkcjach seksualnych niekiedy kieruje się pacjenta/klienta na różnego rodzaju badania, celem wykluczenia ich podłoża somatycznego. Jeśli jest taka potrzeba, lekarz włącza farmakoterapię. W innych przypadkach edukuje się pacjenta/klienta z zakresu danego zaburzenia, konceptualizuje się dany problem, tak, aby zrozumiał on jego źródło oraz mechanizmy go podtrzymujące. W kolejnych krokach wyposaża się pacjenta w umiejętności służące radzeniu sobie z danym problemem, np. redukcja lęku przy pochwicy, poznawanie własnego ciała oraz poprawa komunikacji z partnerem przy braku orgazmu.
Co w relacji intymnej można sklasyfikować jako zaburzenie? Z jakimi problemami można się zgłosić do seksuologa?
Aby zdiagnozować konkretne zaburzenie muszą być spełnione kryteria zaburzeń, zgodnie z obowiązującą Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10. W przypadku dysfunkcji seksualnych możemy wyróżnić: brak lub utratę potrzeb seksualnych, awersję seksualną i brak przyjemności seksualnej, brak reakcji genitalnej, zaburzenia orgazmu, wytrysk przedwczesny, pochwicę – czyli mimowolny skurcz mięśni otaczających pochwę, dyspareunię – ból podczas stosunku, czy nadmierny popęd seksualny. Dodatkowo, do seksuologa można zgłosić się z każdym problemem, który dotyczy płci oraz seksualności człowieka, jak np. brak satysfakcji z kontaktów seksualnych, lęk z tym związany, brak akceptacji płci czy orientacji seksualnej.
Czy do seksuologa należy zgłaszać się z partnerem/partnerką? Czy można/ należy samemu?
Do seksuologa zgłasza się sam pacjent/klient. Natomiast niekiedy seksuolog zaprasza na konsultację dodatkowo partnera bądź partnerkę, jednak należy pamiętać, że seksuolog nie zajmuje się stricte terapią par.
Z jakimi problemami najczęściej zgłaszają się dzisiaj pacjenci?
Dużą grupę stanowią obecnie młodzi pacjenci, którzy zgłaszają się z problemem w zakresie tożsamości płciowej, często nie identyfikują się z płcią przypisaną po urodzeniu. Innym problemem jest kwestia braku akceptacji swojej orientacji seksualnej, mam tutaj na myśli osoby o orientacji homoseksualnej. Dodatkowo często pacjenci zgłaszają się z problemem związanym z obniżonym libido.
Jak wygląda terapia? Ile może potrwać?
Terapia często opiera się w dużej mierze na pracy poznawczej, wykorzystuje się techniki zaczerpnięte z modelu terapii poznawczo-behawioralnej. Dodatkowo, niekiedy zaleca się wykonanie różnego rodzaju badań czy konsultację z lekarzem o konkretnej specjalizacji, jeśli istnieje przypuszczenie, że dysfunkcja może mieć charakter somatyczny. To, ile trwa taka terapia, jest kwestią bardzo indywidualną, czasami wystarczy kilka konsultacji oraz odpowiednia psychoedukacja pacjenta/klienta, a niekiedy problem jest złożony, co w konsekwencji wydłuża proces terapeutyczny.
Kiedy kończy się rola terapeuty par a zaczyna rola seksuologa?
Nie ma tutaj płynnej granicy, gdyż każdy terapeuta, czy to terapeuta par, czy prowadzący psychoterapię indywidualną sam powinien zdecydować czy jego kompetencje są wystarczające, czy powinien skierować daną osobę do innego specjalisty, jak np. seksuologa. Uważam, że warto kierować się tym, co na danym etapie będzie najlepsze dla danego pacjenta/klienta.
Czy temperament seksualny, który mamy, jest wrodzony, czy jest nabyty? Chodzi mi tutaj o to, czy niektórzy z nas rodzą się jako osoby, które nie mają zbyt dużych potrzeb seksualnych, czy jednak są jakieś czynniki, które w trakcie naszego życia decydują o tym, że ten poziom idzie do góry albo idzie w dół, albo zanika. Jak to wygląda z medycznego punktu widzenia? I czy terapia może temu zaradzić?
Przyjmuje się, że nasza potrzeba płciowa, inaczej libido, jest naturalną i wrodzoną potrzebą człowieka. Dzieci nie doznają tej potrzeby, ponieważ od urodzenia do okresu pokwitania u większości ludzi jest ona uśpiona. Istnieje też grupa osób bez libido, która nie doświadcza z tego powodu cierpienia czy dyskomfortu, w związku z tym nie zgłasza się do specjalisty. Potrzeba płciowa na przestrzeni życia ulega zmianom. Mają na nią wpływ różne czynniki, jak np. używki, stres, ogólna satysfakcja z życia czy relacji z partnerem, przyjmowane leki. W takich przypadkach odpowiednio przeprowadzona psychoedukacja oraz terapia może znacznie poprawić jakość życia pacjenta/klienta, jak również zwiększyć poziom libido i satysfakcji seksualnej.
Z jakimi mitami spotyka się Pani wokół swojego zawodu oraz terapii seksuologicznej?
Często spotykam się ze stwierdzeniem, że leki na potencję mają 100-proc. skuteczność i rozwiążą wszelkie problemy związane z aktywnością seksualną, co zresztą jest spójne z przekazem z jakim spotykamy się w reklamach tych leków. Z kolei warto wiedzieć, że są to leki ułatwiające osiągnięcie erekcji, jednak, aby mogły zadziałać, konieczne jest uzyskanie pobudzenia seksualnego, a nie zawsze jest to możliwe i osiągalne w danym momencie lub w kontakcie seksualnym z daną osobą.
Innym mitem, z którym się spotykam jest pogląd, że im dłużej trwa stosunek tym jest on bardziej satysfakcjonujący, co również mija się z prawdą, ponieważ długość stosunku seksualnego a jego jakość, to dwie różne rzeczy.
Mimo upływu czasu i posiadanej na ten temat wiedzy niestety kilkakrotnie w dalszym ciągu spotkałam się ze stwierdzeniem, że homoseksualizm jest zaburzeniem psychicznym i wymaga leczenia, co jest bardzo krzywdzące dla osób o tej orientacji.
Seksuologia jest stosunkowo młodą dziedziną, a temat seksualności człowieka w dalszym ciągu często stanowi temat tabu. Dużo osób czerpie wiedzę z internetu lub innych dostępnych źródeł i na tej podstawie tworzy zniekształcone przekonania na temat seksualności. Dotyczy to np. pornografii, gdzie aktorzy odgrywają wyznaczone im role, a wiele nastolatków, jak też dorosłych ludzi na tej podstawie wnioskuje o tym, jak powinien przebiegać prawidłowy kontakt seksualny, bądź czego oczekuje od nich partner/partnerka.
