Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych, dotykającym około 8% dzieci na całym świecie. To złożone zaburzenie neurobiologiczne w praktyce klinicznej oznacza szereg objawów skupionych w trzech grupach: trudności w zakresie zdolności skupienia uwagi, deficyty kontroli impulsów oraz nadmierna, nieadekwatna do wieku i poziomu rozwoju intelektualnego aktywność ruchowa. Konsekwencje zaburzenia w życiu codziennym powodują kłopoty w codziennym funkcjonowaniu związane nie tylko z objawami podstawowymi, ale także ze zdolnością regulacji emocji, zarządzaniem czasem i wieloma innymi. Mimo, że zrozumienie ADHD decydowanie się zwiększa, wciąż istnieje wiele mitów i nieporozumień związanych z tym zaburzeniem.
Warto zaznaczyć, że wczesna diagnoza i odpowiednie podejście terapeutyczne są kluczowe dla poprawy jakości życia dzieci z ADHD. Trudności z rozróżnieniem faktów od mitów dotyczących ADHD przez rodziców, nauczycieli i rówieśników, mogą negatywnie wpłynąć na zdolność do skutecznego zaopiekowania osób dotkniętych tym zaburzeniem. W prezentowanym artykule przyjrzymy się dziesięciu powszechnym mitom na temat ADHD, które często są obecne w świadomości społecznej. Celem tego tekstu jest zwiększenie świadomości i rzetelne przedstawienie informacji na temat ADHD, aby wspierać rodziców i opiekunów w lepszym zrozumieniu zaburzenia i zapewnieniu właściwej opieki dla dzieci nim dotkniętych.
Mit 1: ADHD nie jest żadną chorobą
Fakty: ADHD jest poważnym zaburzeniem i zostało uwzględnione w kolejnych klasyfikacjach zaburzeń natury psychicznej (DSM-5 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders- klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i ICD 11- International Classification of Diseases – Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych). ADHD to neurorozwojowe zaburzenie, którego obraz zmienia się wraz z wiekiem. Omawiane zaburzenie ma podłoże biologiczne, polega na zaburzeniu równowagi neurotransmiterów, nie jest jednak wynikiem urazu mózgu. Oczywiście czynniki środowiskowe (nieadekwatne strategie wychowawcze, brak struktury, nieadekwatny poziom nauczania) mogą nasilać objawy.
Mit 2: Ilość dzieci chorych na ADHD wzrasta
Fakty: Diagnozuje się więcej przypadków ADHD niż dawniej, ale to nie oznacza, że ilość chorych dzieci wzrasta. Częściej rodzice i nauczyciele identyfikują, na podstawie posiadanej wiedzy, deficyty uwagi i kontroli impulsów, co pozwala kierować dzieci do diagnostów. Należy jednak odróżnić kliniczne rozpoznanie ADHD od sytuacji, gdy impulsywność i zachowanie dziecka wynikają z innych czynników, takich jak wychowanie czy temperament.
Mit 3: Dzieci z ADHD są bardziej agresywne
Fakty: Dzieci z ADHD są bardziej impulsywne, ale to nie oznacza, że są bardziej agresywne. Zachowania takie mogą być niekorzystnym powikłaniem ADHD, ale na ogół poziom agresji jest podobny do tego, który jest obecny u dzieci bez ADHD. Badania wykazały, że różnica polegała na tym, że dzieci z ADHD częściej były przyłapywane na agresywnych zachowaniach ze względu na swoją nieuważność.
Mit 4: Dziecko ma objawy ADHD tylko w szkole
Fakty: ADHD nie jest zaburzeniem, który występuje tylko w określonych okolicznościach; skoro wynika z nieprawidłowej neuroanatomii czynnościowej ośrodkowego układu nerwowego nie może być ograniczone do jednego środowiska. Jeśli dziecko zachowuje się spokojnie i skupia się w domu, ale wykazuje trudności w szkole, to prawdopodobnie nie jest to wynik ADHD. Istnieje również możliwość, że w domu dziecko ma lepszą organizację czasu i ustrukturalizowane działanie, co może wpływać na łagodzenie objawów w porównaniu do szkolnego środowiska.
Mit 5: Dziecko z ADHD można leczyć bez leków
Fakty: Część dzieci z ADHD może być leczona tylko za pomocą działań terapeutycznych. Jednak niektóre dzieci mają tak bardzo nasilone deficyty, że bez leków wspomagających zdolność koncentracji nie są w stanie funkcjonować efektywnie.
Mit 6: Podanie dziecku z ADHD leków naprawia sytuację
Fakty: Tylko część dzieci z ADHD wymaga leczenia farmakologicznego, ale wszystkie dzieci potrzebują wsparcia terapeutycznego. Leki nie wyleczą pacjneta z ADHD, ale mogą pomóc w zarządzaniu objawami i poprawie funkcjonowania dziecka. Terapia behawioralna i inne formy wsparcia są niezwykle istotne.
Mit 7: ADHD jest wynikiem braku wychowania
Fakty: Dzieci z ADHD, które otrzymują wystarczającą opiekę i troskę w domu, lepiej radzą sobie z zaburzeniem; organizacja czasu i dobranie odpowiednich zajęć są ważne dla funkcjonowania dziecka. Twierdzenie to jest bardzo krzywdzące dla rodziców dzieci z ADHD, bo zaburzenie neurorozwojowe nie może być wynikiem błędów wychowawczych.
Mit 8: Z ADHD się wyrasta
Fakty:. Nasilenie objawów ADHD i ich obraz zmienia się z wiekiem, co może dawać przekonanie, że znikają z wiekiem. Część pacjentów na tyle dobrze radzi sobie w ważnych obszarach życiowych, że obecność objawów nie zaburza ich funkcjonowania. Niestety, u części pacjentów objawy w sposób istotny pogarszają realizację zadań rozwojowych.
Mit 9: ADHD jest dobrą wymówką
Fakty: Dzieci, które są leczone z powodu ADHD, uczą się, że zaburzenie jest wyzwaniem do pokonania, a nie wymówką usprawiedliwiającą ich zachowanie. Dzieci z rozpoznaniem mogą realizować swoje zadania tylko wtedy, gdy otoczenie ( dom i szkoła) oraz sam pacjent włożą bardzo dużo wysiłku w to, żeby mimo objawów osiągać sukcesy w nauce i relacjach.
Mit 10: Leki na ADHD uzależniają
Fakty: Leki o działaniu stymulującym umożliwiają (przy dużej motywacji i wysiłku pacjenta) poprawę objawową – znacząco zwiększają możliwość koncentracji uwagi na zadaniach, planowania wysiłku intelektualnego i lepszego hamowania impulsywności w myśleniu i działaniu. Należy pamiętać, że leki na ADHD są terapeutyczne i nie likwidują zaburzenia, a jedynie łagodzą jego objawy.
Podsumowanie
Mity na temat ADHD u dzieci mogą wpływać nie tylko na zrozumienie tej choroby, ale też na adekwatność udzielanej pomocy ze strony rodziny i szkoły oraz grupy społecznej. Rozmowy z profesjonalistami umożliwiają uzyskanie rzetelnych informacji, użytecznych dla poprawy funkcjonowania dziecka z objawami ADHD.
