Około 8% dzieci i młodzieży w Polsce cierpi na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), a liczba ta może być znacznie wyższa, ze względu na częste niedorozpoznanie. Niestety, objawy ADHD – nadruchliwość, problemy z koncentracją i impulsywność – bywają mylone z „żywym usposobieniem”, co utrudnia dzieciom i ich rodzinom codzienne życie.
Czym jest ADHD i jak je rozpoznać?
ADHD to nie jest „wada charakteru” ani „lenistwo”. To zaburzenie neurobiologiczne, które utrudnia życie. Ale, żeby zdiagnozować ADHD konieczne jest zidentyfikowanie syndromu, czyli zespołu objawów, takich jak nadruchliwość, problemy z koncentracją uwagi i impulsywność. Te trzy grupy objawów potrafią istotnie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dziecko z ADHD często podejmuje wiele tematów naraz, rzuca wieloma pomysłami ale nie jest w stanie ich zrealizować. I wtedy, jeżeli nasilenie tych cech, jak problemy z koncentracją uwagi, z impulsywnością i z nadruchliwością przeszkadza nam w życiu, to mówimy już o objawie.
Objawy ADHD można podzielić na trzy grupy:
- Nadruchliwość: ciągły ruch, kręcenie się, wstawanie z miejsca, trudności z siedzeniem w jednym miejscu.
- Problemy z koncentracją: łatwa dystrakcja, zapominanie, gubienie rzeczy, problemy z dokończeniem zadań.
- Impulsywność: mówienie bez zastanowienia, przerywanie, wpadanie na pomysły bez ich realizacji, działanie bez przewidywania konsekwencji.
Te objawy muszą znacząco utrudniać funkcjonowanie dziecka w różnych sferach życia (np. w szkole, w domu, w relacjach z rówieśnikami), aby można było mówić o ADHD.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli podejrzewasz u swojego dziecka ADHD, skonsultuj się z psychologiem lub psychiatrą dzieci i młodzieży. Specjalista przeprowadzi diagnozę, wykluczając inne możliwe przyczyny objawów i dobierze odpowiednią terapię.
Leczenie ADHD
Leczenie ADHD opiera się na dwóch filarach:
- Terapii psychologicznej: obejmuje psychoedukację rodziców i dziecka, terapię poznawczo-behawioralną, a w niektórych przypadkach również terapię rodzinną.
- Leczeniu farmakologicznym: leki stymulujące układ nerwowy pomagają zmniejszyć nasilenie objawów i poprawić funkcjonowanie dziecka.
Szkoła i dom ręka w rękę: jak wspólnie pomagać dziecku z ADHD?
Współpraca to klucz!
Szkoły coraz lepiej radzą sobie z opieką nad dziećmi z ADHD. Nauczyciele potrafią rozpoznać objawy i wiedzą, jak postępować z takimi uczniami. W dużej mierze dzięki szkoleniom i rosnącej świadomości zaburzenia, wiedza o nim jest coraz powszechniejsza w środowisku pedagogicznym.
Wsparcie szyte na miarę
Rolą zarówno rodziców, jak i nauczycieli jest dopasowanie pomocy do indywidualnych potrzeb dziecka. Nie ma dwóch takich samych przypadków ADHD, dlatego protezy objawów muszą być szyte na miarę.
Pomoc w codziennych wyzwaniach
Dziecko z ADHD może potrzebować wsparcia w:
- Organizacji czasu: tworzenie planu dnia, dzielenie zadań na mniejsze etapy.
- Budowaniu struktury: ustalenie rutynowych czynności, np. stałych godzin posiłków i snu.
- Radzeniu sobie z deficytami uwagi: eliminowanie rozpraszaczy, stosowanie krótkich instrukcji i zadań.
- Pokonywaniu impulsywności: stosowanie technik wyciszania, np. głębokie oddechy.
Akceptacja i zrozumienie
Ważne jest, aby dorośli akceptowali objawy ADHD i rozumieli, że wpływają one na codzienne funkcjonowanie dziecka. To oznacza m.in.:
- Zapewnienie dziecku większej tolerancji: np. akceptację częstego gubienia przyborów szkolnych.
- Pozytywne wzmacnianie: chwalenie dziecka za postępy i wysiłki.
- Skuteczną komunikację: stosowanie jasnych komunikatów i unikanie nadmiaru bodźców.
Pamiętajmy!
ADHD nie definiuje dziecka. Przy odpowiedniej pomocy i wsparciu dzieci z ADHD mogą rozwijać się prawidłowo i osiągać sukcesy w życiu.
