Nieśmiałość u dzieci jest zjawiskiem dość powszechnym i najczęściej traktowanym jako cecha charakteru, która z czasem „przemija”. Jednak w niektórych przypadkach obserwowane trudności znacznie wykraczają poza zwykłą nieśmiałość i mogą świadczyć o zaburzeniu lękowym, jakim jest fobia społeczna (zaburzenie lęku społecznego). To poważny problem, który wpływa nie tylko na funkcjonowanie dziecka w grupie rówieśniczej, ale także na jego rozwój emocjonalny, edukacyjny i relacyjny.
Warto podkreślić, że fobia społeczna nie ogranicza się wyłącznie do niechęci do wystąpień publicznych czy kontaktu z nieznajomymi. Dzieci dotknięte tym zaburzeniem mogą doświadczać silnego stresu nawet w codziennych sytuacjach, takich jak odpowiadanie na lekcji, jedzenie w obecności rówieśników czy nawiązywanie rozmowy. Towarzyszą temu objawy somatyczne, m.in. przyspieszone bicie serca, pocenie się czy drżenie rąk. Brak wsparcia i odpowiedniej interwencji może prowadzić do wycofania się z życia społecznego, obniżonej samooceny i nasilania się problemów emocjonalnych w przyszłości. Dlatego tak istotne jest, aby rodzice i nauczyciele potrafili rozpoznać pierwsze sygnały i skierować dziecko po profesjonalną pomoc.
Czym różni się fobia społeczna od nieśmiałości?
Nieśmiałość oznacza naturalny dyskomfort w sytuacjach społecznych, np. przed wystąpieniem w klasie czy poznaniem nowych osób. Dzieci nieśmiałe mogą odczuwać lęk, ale mimo tego podejmują interakcje i uczą się stopniowo radzić sobie w takich sytuacjach.
W przypadku fobii społecznej lęk jest intensywny, długotrwały i paraliżujący. Dziecko często unika kontaktów społecznych, rezygnuje z aktywności, które niosą ryzyko oceny lub krytyki, a samo wyobrażenie konieczności wystąpienia publicznego czy rozmowy z nieznajomym wywołuje silny stres, objawy somatyczne (np. kołatanie serca, pocenie się, drżenie rąk) i poczucie zagrożenia.
Objawy fobii społecznej u dzieci
Rodzice i nauczyciele mogą zauważyć, że dziecko zmagające się z fobią społeczną unika sytuacji, w których mogłoby znaleźć się w centrum uwagi, takich jak odpowiedź ustna na lekcji czy udział w szkolnym przedstawieniu. Zamiast tego izoluje się od grupy rówieśniczej, wybierając samotne spędzanie czasu, co może dodatkowo pogłębiać jego poczucie wyobcowania. Wiele dzieci doświadcza także silnego stresu przed pójściem do szkoły, który często objawia się w postaci dolegliwości somatycznych, takich jak bóle brzucha czy bóle głowy. Charakterystyczna bywa również niska samoocena – dziecko negatywnie ocenia swoje możliwości i umiejętności, a każde niepowodzenie traktuje jako dowód własnej niekompetencji. Nawet najmniejsze oznaki krytyki, odrzucenia czy oceny ze strony innych wywołują w nim intensywny lęk i poczucie wstydu. Z czasem takie doświadczenia mogą prowadzić do unikania kolejnych wyzwań, utrwalania poczucia bezradności oraz rozwoju trudności emocjonalnych i edukacyjnych. Dlatego tak ważne jest wczesne dostrzeżenie objawów fobii społecznej i udzielenie dziecku odpowiedniego wsparcia.
Skutki nieleczonej fobii społecznej
Niepodjęcie interwencji może prowadzić do poważnych konsekwencji. Dziecko stopniowo traci możliwość uczenia się umiejętności społecznych, co może skutkować pogłębiającą się izolacją i brakiem satysfakcjonujących relacji. Nierzadko pojawiają się również trudności edukacyjne związane z unikaniem wystąpień i angażowania się w życie szkolne. W perspektywie długoterminowej nieleczona fobia społeczna zwiększa ryzyko rozwoju depresji czy zaburzeń lękowych w dorosłości.
Jak pomaga terapia poznawczo-behawioralna (CBT)?
Terapia poznawczo-behawioralna uznawana jest za najskuteczniejszą metodę leczenia fobii społecznej u dzieci i młodzieży. Praca w tym nurcie obejmuje m.in.:
- rozpoznawanie i zmianę myśli, które wywołują lęk („Na pewno się ośmieszę”, „Wszyscy będą się ze mnie śmiać”),
- stopniowe i bezpieczne oswajanie dziecka z sytuacjami społecznymi (tzw. ekspozycja),
- naukę technik relaksacyjnych i regulacji emocji,
- wzmacnianie poczucia własnej wartości i budowanie umiejętności społecznych.
Ważnym elementem terapii jest również współpraca z rodzicami, którzy uczą się wspierać dziecko w trudnych sytuacjach oraz wzmacniać jego wysiłki podejmowane w procesie leczenia.
Fobia społeczna – warto zgłosić się po pomoc?
Jeśli Twoje dziecko od dłuższego czasu unika kontaktów z rówieśnikami, przeżywa silny stres przed wystąpieniami w szkole, a jego lęk znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie – to sygnał, że warto skonsultować się ze specjalistą. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia mogą znacząco poprawić jakość życia dziecka i pomóc mu rozwinąć skrzydła w kontaktach z innymi.
W Centrum CBT wspieramy dzieci i młodzież zmagające się z fobią społeczną, oferując kompleksową opiekę psychologiczną.
Zadbaj o dobry start dziecka w nowy rok szkolny
We wrześniu zapraszamy na bezpłatne warsztaty i konsultacje psychologiczne w Centrum CBT. To wyjątkowa okazja, by bez zobowiązań porozmawiać ze specjalistą i dowiedzieć się, jak wspierać swoje dziecko – emocjonalnie, rozwojowo i rodzicielsko.
Liczba miejsc ograniczona – zapisz się już teraz: https://app.evenea.pl/event/1909cbt/
