Badania funkcjonowania intelektualnego to istotny element diagnostyki psychologicznej, pomagający odpowiedzieć na pytanie: jak pacjent przetwarza informacje? Wyniki uzyskane z takich badań są nieocenione w planowaniu terapii, uwzględniających zarówno mocne, jak i słabe strony pacjenta. Zakres badań ustala zespół diagnostyczny, który decyduje o szczegółowych testach i analizach.
Kluczowe wskazania do przeprowadzenia badania funkcjonowania intelektualnego
- Pogorszenie wyników w nauce – gdy dziecko lub nastolatek osiąga gorsze wyniki w porównaniu do rówieśników, mimo odpowiedniego wysiłku.
- Podejrzenie specyficznych zaburzeń umiejętności szkolnych – takich jak dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia, szczególnie przy dużej rozbieżności wyników z poszczególnych przedmiotów.
- Podejrzenie zaburzeń ze spektrum autyzmu.
- Podejrzenie ADHD.
- Trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami.
- Ocena dojrzałości szkolnej.
Cel badania intelektu
Badanie intelektu jest niezbędne zawsze gdy pacjent ubiega się o orzeczenie, zarówno w obszarze edukacyjnym, jak i ubezpieczeniowym oraz w opiniowaniu sądowym. Szczególnie często wykonuje się je u dzieci i nastolatków, aby dostosować warunki nauczania do ich możliwości oraz wprowadzić odpowiednie modyfikacje podczas egzaminów.
Metody pomiaru i opisu inteligencji
Do najczęściej stosowanych testów należą:
- Skale Inteligencji Stanford-Bineta, edycja 5 (SB5): przeznaczone do diagnozy dzieci (od drugiego roku życia), młodzieży i dorosłych. Pozwalają na ocenę zarówno osób z niepełnosprawnością intelektualną, jak i tych o wybitnych zdolnościach. Testy obejmują: rozumowanie płynne, wiedzę, rozumowanie ilościowe, przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne i pamięć roboczą.
- Skala Inteligencji Wechslera (WISC-V): stosowana do diagnozowania dzieci w wieku od 6 do 16 lat. Analizuje funkcjonowanie poznawcze dziecka, jego zdolności i obszary wymagające wsparcia. Testy oceniają m.in. rozumienie słowne, analizę wzrokowo-przestrzenną, pamięć roboczą i szybkość przetwarzania informacji.
Te specjalistyczne testy są przeprowadzane indywidualnie, co oznacza, że każde dziecko lub osoba dorosła przystępuje do testu samodzielnie, w obecności diagnosty. Co ważne, testy te są przeprowadzane stacjonarnie, czyli osobiście, a nie online.
Przeprowadzenie każdego z testów zajmuje zazwyczaj około 90 minut. Jednakże, ze względu na różnice indywidualne między osobami, czas ten może się różnić. Niektóre osoby mogą potrzebować więcej czasu na wykonanie zadań, inne mniej.
Wyniki uzyskane z tych testów są podawane w dwóch głównych kategoriach:
- Skala ogólna: która daje ogólny obraz inteligencji pacjenta.
- Skala werbalna i niewerbalna: która pozwala na ocenę zdolności językowych oraz umiejętności myślenia niewerbalnego, czyli takich, które nie wymagają użycia słów.
Przebieg badania
Proces diagnostyczny obejmuje dwa główne etapy:
- Wywiad z pacjentem: pierwsze spotkanie służy zebraniu informacji na temat funkcjonowania pacjenta, jego trudności i sukcesów.
- Przeprowadzenie testów: drugie spotkanie to właściwe badanie testowe, trwające około 90 minut, choć czas ten może się różnić w zależności od osoby.
Znaczenie wyników badań
Wyniki z testów są analizowane przez doświadczonych diagnostów, którzy na ich podstawie tworzą plan wsparcia optymalny dla danego pacjenta. Dzięki szczegółowej analizie poszczególnych zdolności poznawczych, terapeuci mogą precyzyjnie dostosować metody pracy, wspierając rozwój intelektualny i edukacyjny dzieci i młodzieży.
Podsumowanie
Badania funkcjonowania intelektualnego są kluczowym narzędziem diagnostycznym w psychologii. Pozwalają one na dokładne zrozumienie, w jaki sposób pacjenci przetwarzają informacje, co jest niezbędne do optymalnego planowania interwencji terapeutycznych. Dzięki nim można skutecznie wspierać rozwój dzieci i młodzieży, zapewniając im najlepsze możliwe warunki do nauki i rozwoju osobistego.
