Zaburzenia to grupa zróżnicowanych zaburzeń neurorozwojowych charakteryzujących się jakościowymi odchyleniami od normy w zakresie interakcji społecznych i komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz ograniczonym i stereotypowym repertuarem zainteresowań i aktywności. Objawy powinny występować od wczesnego dzieciństwa, chociaż nie muszą być w pełni wyrażone i zauważone. Niekiedy trudności pacjenta stają się wyraźne dopiero w późniejszych latach, np. w czasie kontaktu z rówieśnikami w przedszkolu lub w okresie rozwoju myślenia abstrakcyjnego. Pojawiające się problemy ograniczają lub pogarszają codzienne funkcjonowanie pacjenta. Zaburzenia ze spektrum autyzmu stanowią szeroką gamę trudności w zależności od poziomu rozwoju mowy, rozwoju intelektualnego, a nawet płci, które wpływają na poziom wymaganego wsparcia.
Wspólnym mianownikiem są:
- ograniczone wykorzystanie kontaktu wzrokowego, gestów, ekspresji twarzy, pozycji ciała w relacjach,
- ograniczone zainteresowanie kontaktem społecznym lub nieadekwatne zachowania,
- trudności ze zrozumieniem, które zachowanie jest odpowiednie w określonej sytuacji, a w innej już nie,
- brak zdolności wykorzystania języka w relacjach (ograniczone rozumienie metafor, żartów czy ironii),
- brak zainteresowania przeżyciami innych, co utrudnia nawiązanie i podtrzymanie relacji i daje wrażenie braku empatii,
- stereotypowe i powtarzalne zachowania obejmują: proste motoryczne stereotypie (np. machanie rękoma), powtarzalne używanie przedmiotów (np. kręcenie monetami) lub powtarzalną mowę (np. echolalia, stereotypowe użycie słów),
- wybiórcze zainteresowania,
- opór przed zmianą otoczenia.
Rozpoznanie ASD przeprowadzane jest przez lekarza psychiatrę współpracującego
z psychologiem. Działania diagnostyczne obejmują: wywiad z rodzicami, obserwację dziecka, przeprowadzenie wysokospecjalistycznej testowej diagnostyki psychologicznej.
Leczenie
Leczenie opiera się na oddziaływaniach terapeutycznych, których celem jest poprawa funkcjonowania dziecka, a przez to: obniżenie nasilenia objawów osiowych, zwiększenie samodzielności pacjenta. Oddziaływania terapeutyczne uzależnione są od wieku dziecka, głębokości deficytów funkcjonowania, obejmują: psychoedukację rodziców, warsztaty dla rodziców, Treningi Umiejętności Społecznych (TUS), terapię logopedyczną (w zależności od potrzeb pacjenta), stymulację rozwoju w zakresie: funkcjonowania społecznego, komunikacji, rozwijania teorii umysłu, rozszerzania sposobów radzenia sobie ze stresem. Wspólnymi elementami modyfikacji behawioralnych i środowiskowych jest dostosowanie wymagań i przystosowanie otoczenia do możliwości dziecka.
