Otyłość to choroba, na którą wpływ mają nie tylko czynniki genetyczne, środowiskowe czy styl życia, ale także aspekty psychologiczne. Kluczowym mechanizmem prowadzenia do przyrostu masy ciała jest dodatni bilans energetyczny – spożywanie większej ilości kalorii niż organizm jest w stanie spalić. Często wynika to z problemów emocjonalnych, takich jak stres, długotrwałe problemy życiowe czy brak wsparcia społecznego.
Nadwaga i otyłość mogą również prowadzić do negatywnego postrzegania własnego ciała, obniżonej samooceny oraz poważnych konsekwencji zdrowia psychicznego, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe. Negatywne komentarze oraz dyskryminacja osób z otyłością mogą dodatkowo nasilać problem, powodując wycofanie społeczne i unikanie leczenia.
Otyłość a depresja
Badania opublikowane w „International Journal of Epidemiology” (2018) wykazały istnienie przyczynowego związku między otyłością a depresją. Naukowcy potwierdzili, że osoby z wyższym wskaźnikiem BMI częściej zapadają na depresję, a mechanizm ten wynika przede wszystkim z czynników psychologicznych, takich jak niska samoocena czy doświadczenia dyskryminacyjne.
Wśród kluczowych czynników psychologicznych, które mogą przyczyniać się do otyłości, wymienia się destruktywne przekonania na temat siebie, jedzenia i odchudzania, niekorzystne nawyki żywieniowe i styl życia, negatywne nastawienie do leczenia i lekarzy, zaburzone wyobrażenia na temat własnego ciała, współwystępowanie zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy kompulsywne jedzenie.
Dodatkowo, stres i trudności w radzeniu sobie z emocjami często prowadzą do sięgania po jedzenie jako formy pocieszenia, co może utrwalać błędne koło emocjonalnego jedzenia i przyrostu masy ciała. Wiele osób zmagających się z otyłością doświadcza również lęku społecznego, unika aktywności fizycznej z obawy przed oceną innych, co dodatkowo pogłębia problem. Kluczowe znaczenie ma zatem wsparcie psychologiczne, które pomaga w zmianie destrukcyjnych schematów myślenia oraz rozwijaniu zdrowszych strategii radzenia sobie ze stresem i emocjami.
Psychoterapia w leczeniu otyłości
Psychoterapia może być kluczowym elementem leczenia otyłości, ponieważ pomaga w identyfikacji i przepracowaniu problemów psychologicznych, które utrudniają redukcję masy ciała. Psychoterapeuta wspiera pacjenta w budowaniu samoświadomości, rozwijaniu motywacji do leczenia, radzeniu sobie ze stresem i emocjami, utrwalaniu pozytywnych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej.
Psychoterapia może odbywać się w formie indywidualnej, grupowej lub w postaci konsultacji psychologicznych. Bliscy pacjenta również mogą skorzystać z pomocy psychologa, aby lepiej wspierać osobę zmagającą się z otyłością.
Rodzaje psychoterapii stosowanej w leczeniu otyłości
Do najczęściej stosowanych nurtów psychoterapeutycznych należą:
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – skupia się na zmianie myślenia i nawyków pacjenta.
Terapia psychodynamiczna – bada nieświadome mechanizmy leżące u podstaw problemu.
Podejście systemowe – uwzględnia dynamikę relacji rodzinnych.
Terapia krótkoterminowa – skoncentrowana na szybkim rozwiązaniu konkretnych problemów.
Jak radzić sobie z hejtem i brakiem wsparcia?
Osoby zmagające się z otyłością często spotykają się z nieprzychylnymi komentarzami, brakiem akceptacji i stereotypizacją. Ważne jest, aby:
- Nie brać do siebie hejtu – negatywne komentarze mogą wynikać z niewiedzy lub zazdrości.
- Rozpoznawać prawdziwe intencje innych – niektóre uwagi mogą wynikać z troski, ale bywa, że mają podłoże negatywne.
- Nauczyć się uprzejmie odmawiać – nie musisz jeść potraw, które nie są zgodne z Twoim planem żywieniowym.
- Znaleźć motywację wewnętrzną – trwałe zmiany wymagają, aby odchudzanie było dla Ciebie, a nie dla innych.
Porozmawiamy o otyłości?
Stereotypy związane z otyłością są powszechne i mogą powodować, że osoby chore unikają tematu, a nawet leczenia. Warto podchodzić do rozmów na ten temat z empatią i taktem. Zamiast krytykować czy wyrażać negatywne opinie, można zapytać: „Czy rozważałeś/aś konsultację z lekarzem specjalizującym się w leczeniu otyłości?”
Warto także uświadamiać otoczenie, że otyłość to choroba, wymagająca kompleksowego leczenia, a nie jedynie kwestia siły woli. Nawet jedna rzeczowa uwaga może zmienić czyjeś postrzeganie tej choroby.
Leczenie otyłości wymaga holistycznego podejścia, uwzględniającego aspekty psychologiczne. Psychoterapia może pomóc w zrozumieniu mechanizmów prowadzących do nadwagi, budowaniu motywacji i radzeniu sobie z presją społeczną. Wsparcie specjalisty pozwala także na identyfikację destrukcyjnych wzorców myślowych oraz naukę zdrowych nawyków żywieniowych i ruchowych. Terapia może przyczynić się do zwiększenia samoakceptacji, poprawy samooceny i wzmocnienia zdolności do radzenia sobie ze stresem. W połączeniu z innymi metodami leczenia, psychoterapia stanowi istotny element długoterminowego sukcesu w redukcji masy ciała i utrzymaniu zdrowego stylu życia.
