W ostatnich latach pojawiło się wiele badań i informacji na temat różnic w objawach zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) między płciami. Zaburzenia ASD są diagnozowane znacznie rzadziej u dziewcząt niż u chłopców. Dane NFZ wskazują, że w 2021 roku tylko 303 dorosłe kobiety w Polsce otrzymały diagnozę spektrum autyzmu. Oznacza to, że większość dorosłych Polek, które mają specyficzny sposób przetwarzania informacji charakterystyczny dla osób ze spektrum autyzmu, może nie mieć diagnozy i, co za tym idzie, nie otrzymuje odpowiedniej pomocy.
W tym artykule przyjrzymy się tym różnicom, przedstawimy dane liczbowe oraz wpływ, jaki mają one na diagnozę autyzmu u kobiet i dziewczynek.
Opóźnienia w diagnozie autyzmu u kobiet i dziewcząt
Statystyki wyraźnie pokazują, że kobiety otrzymują diagnozę autyzmu później niż mężczyźni. Diagnoza u kobiet i dziewczynek jest stawiana nawet 5 lat później (niż w przypadku chłopców. Badania wskazują, że około 34% kobiet z autyzmem otrzymuje diagnozę po 25. roku życia, w porównaniu do 18% mężczyzn. Istnieje kilka czynników, które mogą tłumaczyć te różnice. Jednym z nich jest inny obraz cech autystycznych u dziewcząt oraz zjawisko znane jako „kamuflaż”, czyli umiejętność ukrywania cech ze spektrum przez dziewczęta i dostosowywanie się do norm społecznych.
Podczas dojrzewania pewne cechy autystyczne u dziewcząt mogą być mniej widoczne, ponieważ niektóre z nich są w stanie rozpoznać zachowania społecznie nieakceptowalne i odróżniać je od oczekiwanych. Mimo że chłopcy z autyzmem wykazują więcej problematycznych zachowań w relacjach społecznych niż dziewczęta, to dziewczęta również doświadczają znacznych trudności w komunikacji i interakcjach z innymi, co ma wpływ zarówno na ich funkcjonowanie, jak i samoocenę. Trudności w regulacji emocji u młodych dziewcząt z ASD mogą prowadzić do współwystępowania innych zaburzeń, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe. Próba dostosowania się do norm społecznych i uczenia się niepisanych zasad życia społecznego może być przyczyną tych trudności.
Występowanie zaburzeń ze spektrum autyzmu u kobiet
Szacuje się, że autyzm występuje u około 1 na 68 dzieci. Tradycyjnie uważano, że autyzm diagnozowany jest u około 4-5 razy więcej chłopców niż dziewczynek. Jednakże, istnieje podejrzenie, że wiele przypadków autyzmu u kobiet pozostaje nierozpoznanych, co może prowadzić do niedoszacowania rzeczywistej liczby kobiet z tym zaburzeniem. Niedoszacowanie to wynika z różnic w prezentacji objawów autyzmu między płciami oraz niewystarczającej świadomości specjalistów.
Rola czynników biologicznych i społecznych
Badania sugerują, że różnice płciowe w autyzmie wynikają zarówno z czynników biologicznych, jak i społecznych. Czynniki biologiczne, takie jak różnice w strukturze mózgu, hormonalne czynniki czy genetyka, mogą wpływać na różnice w objawach autyzmu u kobiet i mężczyzn. Czynniki społeczne, takie jak presja społeczna na dostosowanie się do norm społecznych, mogą powodować, że kobiety i dziewczęta bardziej skutecznie maskują objawy autyzmu.
Różnice w objawach autyzmu u kobiet i dziewcząt
Badania wykazują istotne różnice w zakresie umiejętności społecznych między płciami zarówno u osób z diagnozą ASD, jak i u osób bez diagnozy. Dzieci z ASD mają zazwyczaj gorsze umiejętności społeczne w porównaniu do dzieci neurotypowych, ale dziewczęta w każdej z tych grup radzą sobie lepiej niż chłopcy. Kobiety i dziewczęta z autyzmem często wykazują inne objawy i trudności społeczne niż mężczyźni. Objawy autyzmu u kobiet i dziewczynek mogą być bardziej subtelne, co utrudnia ich rozpoznanie. Co ciekawe, dziewczęta z ASD osiągają podobne wyniki jak neurotypowi chłopcy, co świadczy o lepszym funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym kobiet z ASD w porównaniu do mężczyzn. Dlatego istotne jest zwiększenie świadomości na temat różnic w prezentacji objawów u różnych płci.
Czynniki utrudniające diagnozę autyzmu u kobiet i dziewczynek
Skuteczna diagnoza i interwencja u kobiet i dziewcząt z autyzmem są kluczowe dla zapewnienia im odpowiedniego wsparcia i możliwości rozwoju. Tymczasem istnieje kilka czynników, które wpływają na utrudnienia w diagnozie ASD u kobiet i dziewczynek:
- Brak wiedzy i świadomości wśród specjalistów zdrowia oraz edukacji na temat różnic w prezentacji objawów autyzmu u kobiet i dziewczynek.
- Narzędzia diagnostyczne często są oparte na objawach charakterystycznych dla autyzmu u chłopców, co utrudnia ich skuteczność w identyfikacji autyzmu u kobiet i dziewcząt
- Kulturowe oczekiwania i stereotypy płciowe mogą wpływać na interpretację zachowań i objawów autyzmu u kobiet i dziewcząt, prowadząc do pominięcia lub błędnej diagnozy.
Niedostateczna wiedza na temat autyzmu u kobiet i dziewcząt może prowadzić do opóźnienia w diagnozie i dostępie do odpowiedniej terapii, co ma negatywny wpływ na ich rozwój i jakość życia.
W celu poprawy diagnozy autyzmu u kobiet i dziewcząt konieczne jest zwiększenie świadomości wśród specjalistów, a także dostosowanie narzędzi diagnostycznych do uwzględnienia różnic płciowych.
Podsumowanie
Diagnoza autyzmu u kobiet i dziewcząt jest często utrudniona ze względu na różnice w objawach i ich interpretacji. Dotychczasowe narzędzia diagnostyczne oparte głównie na badaniach mężczyzn nie uwzględniają specyficznych symptomów u kobiet i dziewcząt. Niedostateczna wiedza i świadomość specjalistów na temat zaburzeń ASD u tej grupy osób prowadzi do opóźnień w diagnozie i dostępie do odpowiedniej terapii. Aby poprawić diagnozę autyzmu u kobiet i dziewcząt, konieczne jest zwiększenie świadomości oraz dostosowanie narzędzi diagnostycznych.
