Trening rodzicielski jest metodą terapeutyczną, adresowaną do rodziców dzieci z zaburzeniami eksternalizacyjnymi, najczęściej z rozpoznanie ADHD.
Cele i zakres treningów rodzicielskich
Treningi rodzicielskie mają na celu uczenie rodziców skutecznego stosowania metod, które prowadzą do redukcji zachowań́ problemowych i zwiększenia ilości zachowań́ adaptacyjnych u dzieci oraz lepszego radzenia sobie z trudnymi zrachowaniami wynikającymi z objawów ADHD. Cele te realizowane są dzięki wzmacnianiu rodzicielskich umiejętności radzenia sobie oraz kompetencji wychowawczych, w tym przez: zachęcanie rodzica do nabywania wiedzy na temat samego zaburzenia, naukę wspierania dziecka w sytuacjach społecznych, stosowanie metod ułatwiających funkcjonowanie dziecka w sytuacjach zadaniowych oraz organizowanie jego działań.
Przebieg warsztatów rodzicielskich
Warsztatowe treningi rodzicielskie dla rodziców dzieci z ADHD mają formę̨ ustrukturyzowanej pracy grupowej, z przygotowanym scenariuszem (ale możliwym do zmodyfikowania w zależności od potrzeb) i materiałami edukacyjnymi dla uczestników. Prezentowane treści ułożone są̨ w logiczny, odpowiadający celom ciąg i mają za zadanie stworzyć́ rodzicom możliwość́ rożnego typu doświadczeń́ (praktycznych ćwiczeń́).
Program warsztatów rodzicielskich
Typowe programy warsztatów rodzicielskich składają̨ się̨ z serii sesji, odbywających się̨ raz w tygodniu, z których każda poświęcona jednemu zagadnieniu. Najczęściej rozpoczynają̨ się̨ od spotkań́ psychoedukacyjnych, gdyż̇ jak udowodniono poziom wiedzy na temat zaburzenia, np. zespołu nadpobudliwości psychoruchowej, znacząco wpływa na zaangażowanie rodziców w proces leczenia i udzielania dziecku pomocy. Kolejne sesje obejmują̨ naukę̨ obserwacji i definiowania pożądanych i niepożądanych zachowań́ dziecka, a następnie tworzenia i wykorzystywania systemów nagród i konsekwencji negatywnych.
W dalszej kolejności spotkania poświęcane są radzeniu sobie z niepożądanymi zachowaniami dziecka w miejscach publicznych, sposobom komunikowania się̨ z nauczycielami i wdrażaniu systemów behawioralnych w otoczeniu szkolnym, opracowaniu strategii postepowania w odniesieniu do trudnych zachowań́ w przyszłości. Do programów warsztatów rodzicielskich wdraża się także metody poznawczo-behawioralne, ukierunkowane na poprawę̨ procesów samoregulacji u dziecka. Najważniejszą jednak umiejętnością̨, której uczeni są rodzice jest możliwość modyfikacji zachowania dziecka (np. zmniejszenie ilości zachowań́ opozycyjnych), co znacząco zwiększa poczucie skuteczności u rodziców. Kluczowym zadaniem jest wypracowanie nawyku jak najczęstszego stosowania wzmocnień́ pozytywnych (pochwały, nagrody), natomiast konsekwencji negatywnych tylko w sytuacjach niezbędnych. Wypracowywane w czasie spotkań́ umiejętności i modyfikacje behawioralne, najczęściej odnoszą̨ się̨ do codziennie wykonywanych przez dzieci obowiązków.
Program warsztatów rodzicielskich realizowany w Centrum CBT obejmuje cykl 12 spotkań, od- bywających się̨ raz w tygodniu i trwających po 1,5 h. Do udziału w warsztatach zapraszamy rodziców/opiekunów: pary rodzicielskie lub pojedynczych rodziców (sama matka lub sam ojciec).
Metody pracy i techniki wykorzystywane na warsztatach rodzicielskich
Wykorzystywanymi metodami pracy są przede wszystkim metody aktywne, czyli dyskusja, odgrywanie scenek, praktyczne ćwiczenie nowych umiejętności, technika ‘burzy mózgów’. Bardzo istotnym elementem jest uczenie się̨ poprzez modelowanie (czyli obserwowanie zachowań́ innych osób i konsekwencji, które ono wywołało) przez innych rodziców oraz terapeutów. Na zakończenie każdego spotkania uczestnicy otrzymują materiały edukacyjne, dotyczące omawianych treści i formularze prac domowych. Każda cotygodniowa sesja kończy się ustaleniem pracy domowej, utrwalającej omówiony materiał i nakłaniającej do zastosowania poznanej metody w odniesieniu do dziecka w ciągu tygodnia poprzedzającego następne spotkanie. W oparciu o omawianie prace domowe, w czasie kolejnych spotkań́ indywidualizowano metody pracy i dostosowywano do potrzeb dziecka i rodziny.
Podsumowanie
Warsztaty rodzicielskie stanowią skuteczną metodę wsparcia dla rodziców dzieci z ADHD. Dzięki nim rodzice nabywają niezbędne umiejętności radzenia sobie i wspierania swoich dzieci. Struktura i przebieg warsztatów umożliwiają systematyczne uczenie się i dostosowywanie metod do indywidualnych potrzeb uczestników.
