Czym jest Terapia Poznawczo-Behawioralna (CBT)?
Terapia poznawczo-behawioralna jest udowodnioną naukowo w zakresie skuteczności metodą leczenia zaburzeń emocjonalnych i behawioralnych. Znajduje zastosowanie zarówno w redukcji objawów i trudności zarówno w pracy z osobami dorosłymi, jak i u dzieci i młodzieży w obszarze zaburzeń nastroju i zaburzeń lękowych, w tym zaburzeń obesesyjno-kompulsyjnych, PTSD, tików, zaburzeń jedzenia, ale także zachowań impulsywnych i agresywnych.
Terapia poznawczo-behawioralna łączy skutecznie metody obejmujące zmianę zachowania i modyfikację myślenia.
Założenia terapii poznawczo-behawioralnej:
- CBT opiera się na założeniu, że aktywność poznawcza (myślenie) wpływa na zachowanie i emocje jednostki. Treści i procesy poznawcze podlegają monitorowaniu człowieka i możliwej zmianie terapeutycznej.
- Zmianę behawioralną, czyli zachowania można wywołać poprzez zmianę poznawczą.
- Zmiana funkcjonowania może być osiągnięta również przez adekwatne do potrzeb dopasowanie warunków otoczenia, zmianę czynników wzmacniających zachowania nieadaptacyjne i w efekcie wprowadzanie coraz większej ilości zachowań pożądanych.
CBT zakłada, że chociaż przyczyny trudności emocjonalnych mają uwarunkowania biopsychospołeczne, to mechanizm powstawania objawów oparty jest na zaburzonym procesie przetwarzania informacji lub wyuczonym, nieadekwatnym do potrzeb pacjenta wzorcu nawykowych zachowań. Dysfunkcjonalne, mające wpływ na powstawanie objawów myśli, są powszechne, uruchamiają się w większości trudnych sytuacji, zazwyczaj przeszkadzają w realizacji istotnych zamierzeń, wydają się prawdziwe i niepodważalne. Powstawanie myśli dysfunkcjonalnych warunkują zniekształcenia poznawcze, czyli błędy logiczne, które wyzwalają negatywne uczucia (np. myślenie zero-jedynkowe, katastrofizowanie, nadmierne uogólnianie i inne). Występują u wszystkich ludzi, ale stają się problemem, gdy ich siła i zakres utrudniają normalne funkcjonowanie człowieka lub gdy stają się głównym sposobem myślenia i zachowania.
Terapia poznawczo – behawioralna (CBT) prowadzi umiejętności do systematycznego rozpoznawania, kwestionowania i wytwarzania odmiennych sposobów myślenia i reagowania, co przekłada się na zmianę w obszarze emocji.
Kluczowe elementy Terapii Poznawczo-Behawioralnej
- Opiera się na indywidualnym rozumieniu problemów każdego pacjenta sformułowanych w kategoriach poznawczych i behawioralno- poznawczych.
- Wymaga silnego przymierza między pacjentem a terapeutą, oparta jest na partnerstwie i współpracy.
- Podkreśla znaczenie czynnego uczestnictwa pacjenta, który angażuje się w konkretne działania umożliwiające mu zmianę nie tylko w gabinecie psychoterapeuty, ale także między spotkaniami. Służy temu realizacja tzw. zadań domowych, które realizowane systematycznie zmieniają dotychczasowe sposoby zachowania, myślenia i regulowania emocji (np. regularna praca nad rozpoznawaniem, weryfikowaniem dysfunkcjonalnych myśli i przekonań, praca nad monitorowaniem objawów somatycznych lęku, stopniowej zmianie nawyków).
- Ma charakter edukacyjny – uczy pacjenta jak być własnym terapeutą, który dzięki regularnej pracy w uczy się radzenie sobie w realnym życiu pacjenta i podkreśla znaczenie zapobiegania nawrotom.
- Jest zorientowana na cel i koncentruje się na problemie, które wskazane są już na początku procesu terapeutycznego (po indywidualnej diagnozie trudności).
- Wykorzystuje wiele technik mających na celu zmianę wzorców myślenia, emocji i zachowań (restrukturyzację poznawczą, wygaszanie objawów przez desensytyzację, systemy behawioralne modyfikacji zachowań, trening relaksacyjny, terapie ekspozycyjne, trening radzenia sobie ze złością i inne) dostosowanych do potrzeb pacjenta.
- CBT zajmuje się przede wszystkim aktualnymi problemami pacjenta i czynnikami, które mają na nie wpływ, a nie przeszłością pacjenta.
- Ma być ograniczona w czasie i ma określoną strukturę. CBT jest często terapią krótkoterminową, trwającą od kilku miesięcy do roku. Długość terapii zależy od indywidualnych potrzeb klienta. Sesje terapeutyczne odbywają się systematycznie, zazwyczaj raz w tygodniu
