Autyzm, choć coraz lepiej rozumiany, wciąż pozostaje dziedziną pełną wyzwań, szczególnie jeśli chodzi o diagnozowanie go u dziewczynek. Przez lata uwaga naukowców koncentrowała się głównie na chłopcach, co doprowadziło do powstania stereotypów i ograniczeń w narzędziach diagnostycznych. Skutkiem tego jest fakt, że autyzm u dziewcząt często pozostaje niezauważony lub jest błędnie diagnozowany. Dlaczego tak się dzieje i jakie są charakterystyczne cechy spektrum autyzmu u dziewczynek? Oto szczegółowe spojrzenie na ten problem.
Diagnoza autyzmu u dziewczynek: historyczne zaniedbania i stereotypy
Pierwsze badania nad autyzmem opierały się na obserwacjach chłopców, co sprawiło, że narzędzia diagnostyczne są bardziej dostosowane do ich objawów. W rezultacie dziewczynki z autyzmem, zwłaszcza te z normą intelektualną, często są niediagnozowane. Historyczne zaniedbania pogłębia stereotyp osoby autystycznej jako chłopca z trudnościami społecznymi, co skutkuje opóźnieniem w rozpoznaniu u dziewcząt średnio o 1,5 roku.
Wiele dziewcząt wypracowuje mechanizmy radzenia sobie, które pozwalają im lepiej dopasowywać się do społecznych oczekiwań. Potrafią maskować swoje deficyty, naśladując zachowania rówieśników i dostosowując się do norm społecznych. To zjawisko, określane jako „maskowanie”, znacząco utrudnia dostrzeżenie problemu.
Maskowanie i syndrom „grzecznej dziewczynki”
Maskowanie jest jedną z kluczowych przyczyn trudności w diagnozowaniu dziewcząt w spektrum autyzmu. Dziewczynki wcześnie uczą się naśladować zachowania innych i spełniać oczekiwania społeczne, co pomaga im ukrywać swoje trudności. Mechanizm ten, choć skuteczny w krótkiej perspektywie, wiąże się z dużym kosztem psychicznym, prowadząc do niskiej samooceny, poczucia osamotnienia i problemów emocjonalnych.
Społeczne oczekiwania wobec dziewcząt, w tym syndrom „grzecznej dziewczynki”, wzmacniają ich potrzebę dostosowania się. Są bardziej wrażliwe na normy społeczne i chętniej podejmują wysiłki, by je realizować. Ten społeczny „kamuflaż” utrudnia właściwą diagnozę i prowadzi do późniejszego rozpoznania lub błędnej diagnozy, takiej jak zaburzenia lękowe czy osobowościowe.
Charakterystyczne objawy autyzmu u dziewczynek
Objawy autyzmu u dziewcząt różnią się od tych typowych dla chłopców. Oto niektóre z nich:
- Lepsze umiejętności społeczne: dziewczynki w spektrum potrafią lepiej funkcjonować w grupach rówieśniczych, dzięki zdolności naśladowania zachowań i wypracowanym mechanizmom radzenia sobie.
- Nietypowe zainteresowania: ich zainteresowania mogą być bardzo wąskie i szczegółowe, np. fascynacja sztuką, literaturą czy określonymi tematami, takimi jak historia zabawek.
- Problemy sensoryczne: preferowanie określonych ubrań dostosowanych do wrażliwości sensorycznej.
- Zachowania kompulsywne: silna potrzeba kontroli, rutyny i zachowywania stałości.
- Problemy emocjonalne: wysoka wrażliwość, trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji prowadzą do niskiej samooceny, zaburzeń nastroju i autoagresji.
W okresie dojrzewania trudności stają się bardziej widoczne, gdy interakcje społeczne komplikują się. Wówczas dziewczęta w spektrum mogą odczuwać większe poczucie izolacji i trudności w zrozumieniu relacji rówieśniczych.
Autyzm u dorosłych kobiet: wyzwania i współwystępujące zaburzenia
Dorosłe kobiety w spektrum autyzmu, zwłaszcza te bez niepełnosprawności intelektualnej, często doświadczają współwystępujących zaburzeń, takich jak lęki, depresja, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, fobia społeczna czy mutyzm wybiórczy. Ze względu na błędne diagnozy są one bardziej narażone na przemoc psychiczną i seksualną, manipulacje oraz inne formy nadużyć.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli kobieta podejrzewa u siebie autyzm lub Zespół Aspergera, kluczowe jest skonsultowanie się z doświadczonym psychologiem diagnostą. Wczesne wdrożenie terapii może znacząco poprawić jakość życia, pomóc zrozumieć własne potrzeby i odnaleźć wsparcie w społeczności. Warto również podkreślić, że diagnoza może przynieść ogromną ulgę emocjonalną, pomagając zrozumieć wcześniejsze trudności i pozwalając na spojrzenie na siebie z większą akceptacją. Świadomość własnych potrzeb i wyzwań daje szansę na rozwój w obszarach, które wcześniej wydawały się niedostępne. Co więcej, dostęp do grup wsparcia czy społeczności osób w spektrum może pomóc w budowaniu relacji oraz odnalezieniu inspiracji w doświadczeniach innych kobiet. Dobrze dobrana terapia nie tylko poprawia codzienne funkcjonowanie, ale także umożliwia realizację pasji i rozwój osobisty.
Autyzm u dziewczynek wciąż wymaga większej uwagi i lepszego zrozumienia. Maskowanie objawów i stereotypy sprawiają, że dziewczęta często pozostają niezdiagnozowane, co odbija się na ich zdrowiu psychicznym i jakości życia. Kluczowe jest zwiększanie świadomości na temat różnic w przejawianiu się autyzmu u obu płci oraz rozwijanie narzędzi diagnostycznych uwzględniających te różnice. Dzięki temu możliwe będzie udzielenie właściwego wsparcia wszystkim osobom w spektrum autyzmu, niezależnie od płci.
