Myśli samobójcze to fantazje na temat pozbawienia się życia, a także pragnienia i impulsy do jego podjęcia. Tendencje samobójcze obejmują nie tylko obecność myśli samobójczych, ale też zachowań samobójczych, takich jak np. wypowiadanie gróźb, robienie planów oraz podejmowanie prób samobójczych.
Samobójstwo definiowane jest jako zamierzone działanie zagrażające życiu jednostki, podjęte samodzielnie, którego następstwem jest śmierć. Ze względu na to, że ocena osoby z tendencjami samobójczymi obejmuje, poza oceną ryzyka wystąpienia zachowań samobójczych, również ocenę potencjalnego zagrożenia życia związanego z określonym sposobem podjęcia próby samobójczej (np. wysoki – skok z budynku, niski – celowe zatrucie preparatem witaminowym), który nie zawsze odpowiada sile tendencji samobójczych (np. brak wiedzy na temat niskiej szkodliwości leku).
Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży mają złożone przyczyny: podkreśla się rolę czynników psychologicznych, neurobiologicznych i społecznych. Najważniejsze czynniki ryzyka to: występowanie zaburzeń psychicznych (głównie depresyjnych, depresyjno-lękowych, zaburzeń zachowania), używanie substancji psychoaktywnych, rodzinne czynniki ryzyka (utrata lub rozwód rodziców, nasilone konflikty rodzinne, nieprawidłowe relacje w rodzinie i przemoc w rodzinie, zaburzenia psychiczne i przewlekłe choroby somatyczne w rodzinie), wysoki poziom stresu.
Praca z pacjentem posiadającym myśli samobójcze obejmuje: dokonanie oceny ryzyka, stworzenie planu pomocy, którego elementem jest „plan bezpieczeństwa” i „kontakt antysuicydalny”.
Jako oddziaływania terapeutyczne wprowadza się: psychoedukację i psychoterapię oraz leczenie farmakologiczne współwystępujących zaburzeń psychicznych zgodnie ze standardami.
W przypadku bardzo wysokiego ryzyka podjęcia próby samobójczej, współwystępowania objawów psychotycznych, choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD), zaburzeń odżywiania, zaburzeń zachowania zaleca się hospitalizację pacjenta w oddziale całodobowym.
