W obliczu narastającej liczby przypadków samobójstw i prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży, istnieje pilna potrzeba skutecznych algorytmów postępowania, które umożliwią szybką i adekwatną pomoc. Poniżej przedstawiamy algorytm postępowania, oparty na aktualnych wytycznych i narzędziach oceny ryzyka samobójstwa u dzieci i młodzieży.
Krok 1: Ocena tendencji samobójczych
Gdy dziecko/adolescent zgłasza myśli samobójcze (myśli 'S’) lub podejrzewa się ich obecność, należy podjąć następujące kroki:
- Ocena tendencji do realizacji myśli 'S’: skorzystaj z dostępnych narzędzi, takich jak Skala Oceny Skłonności Samobójczych Columbia (CSSRS), aby przeprowadzić szczegółową ocenę obecności myśli samobójczych.
- Zabezpieczenie: w przypadku potwierdzenia obecności myśli 'S’, podjęcie działań w celu uniemożliwienia podjęcia próby samobójczej. To może obejmować bezpieczne usunięcie potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów.
- Ocena stanu fizycznego i psychicznego: przeprowadzenie kompleksowej oceny stanu dziecka, obejmującej aspekty fizyczne i psychiczne, w celu identyfikacji dodatkowych czynników ryzyka.
- Podjęcie oddziaływań: dostosowanie działań w zależności od zidentyfikowanych trudności, a także dostarczenie wsparcia psychologicznego.
Krok 2: Ocena ryzyka samobójczego
Użyj skali TASR-A (Tool for Assessment of Suicide Risk: Adolescent Version) do oceny ryzyka podjęcia próby samobójczej. Przyjrzyj się indywidualnemu profilowi ryzyka i profilowi symptomów ryzyka.
Krok 3: Szczegółowa ocena ryzyka samobójstwa
Użyj Skali Oceny Skłonności Samobójczych Columbia (CSSRS) do bardziej szczegółowej oceny ryzyka samobójczego. Przeprowadź rozmowę z pacjentem, bazując na pytaniach związanych z myślami samobójczymi, zamiarami i planami.
Algorytm postępowania w zależności od odpowiedzi
- Odpowiedź TAK na pytanie 1 i/lub 2, a NIE na pytania 3, 4, 5, 6: Niskie ryzyko podjęcia próby 'S’: Skierowanie na planową konsultację w zakresie zdrowia psychicznego.
- Odpowiedź TAK na pytanie 3, a NIE na pytania 4, 5, 6: Średnie ryzyko podjęcia próby 'S’: Konsultacja u specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego, rozważenie działań mających na celu zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa do momentu konsultacji.
- Odpowiedź TAK na pytania 4 i/lub 5, a NIE na pytanie 6: Średnie/wysokie ryzyko podjęcia próby 'S’: Konsultacja u specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego, działania mające na celu zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa.
- Odpowiedź TAK na pytania 4, 5 i/lub 6: Bardzo wysokie ryzyko podjęcia próby 'S’: Natychmiastowa konsultacja u specjalisty, pilne zabezpieczenie pacjenta.
Krok 4: Opracowanie planu bezpieczeństwa
Dla każdego dziecka/adolescenta z myślami 'S’ lub próbą 'S’ opracuj plan bezpieczeństwa. Plan powinien zawierać sygnały ostrzegawcze, sposoby radzenia sobie, osoby do kontaktu, a także numery telefonów i adresy miejsc, gdzie można uzyskać pomoc.
Krok 5: Ocena czynników ryzyka i spustowych
Przeprowadź szczegółową ocenę czynników ryzyka i spustowych, obejmującą czynniki rodzinne, traumatyczne zdarzenia, czynniki związane z rówieśnikami, szkołą, aktualne kryzysy psychologiczne i inne ważne czynniki.
Krok 6: Prowadzenie działań interwencyjnych
Po dokonaniu oceny w wymienionych obszarach, podejmij następujące kroki:
- Opracowanie konceptualizacji problemu: zidentyfikowanie czynników ryzyka, zasobów, słabych stron i dostępnych systemów wsparcia.
- Psychoedukacja: przeprowadzenie działań psychoedukacyjnych dla dziecka/ i rodziców/opiekunów na temat myśli samobójczych, czynników ryzyka, sposobów postępowania i wsparcia.
- Prowadzenie oddziaływań: dostosowanie działań w zależności od zgłoszonych trudności, w tym leczenie farmakologiczne ukierunkowane na istniejące zaburzenia psychiczne.
Krok 7: Decyzja o hospitalizacji
Rozważ hospitalizację w przypadku:
- bardzo wysokiego lub wysokiego ryzyka samobójstwa,
- współistnienia zaburzeń psychicznych,
- ponawiania prób samobójczych,
- trudności z uzyskaniem oparcia w rodzinie.
Wdrażanie powyższego algorytmu wymaga zespołowego podejścia, uwzględniającego specyfikę każdego przypadku. Dostęp do profesjonalnej pomocy oraz skoordynowana opieka psychospołeczna są kluczowe dla skutecznego postępowania w sytuacjach związanych z myślami samobójczymi u dzieci i młodzieży. Ważne jest także zaangażowanie rodziców/opiekunów w proces leczenia i wsparcia dziecka.
Przypominamy, że artykuł ten nie zastępuje profesjonalnej opinii lekarza ani specjalisty ds. zdrowia psychicznego. W przypadku podejrzenia samobójczych myśli u dziecka lub młodzieży, natychmiast skontaktuj się z odpowiednim specjalistą lub służbą ratunkową.
